119

TBB Dergisi 2015 (119)

Faruk TURİNAY

ülkede ırk ayrımcılığı (

apartheid

) sorununu belirgin şekilde artırmış-

tır.

Kanunlarla hukuk düzeninin parçası haline getirilen bu ayrım-

cılık anlayışı, beyazların siyahlara üstün olduğunu varsaymaktadır.

Süreçte, siyahlarla beyazlar arasında şiddet olayları, devlet baskısının

maddi ve insani maliyeti, ekonomik kriz ve uluslararası baskı Ulusal

Parti’nin 1980’lerden itibaren ayrımcılık politikasını yumuşatmasının

ve daha sonra bütünüyle sona erdirmesinin yolunu açmıştır.

1984’te

iki grubun evlenebilmesinin yolu açılmış, sonraki dönemde bazı siyasi

haklar verilmiştir. 1989’da ülkenin yeni başkanı, ayrımcılığın sonsuza

kadar sürdürülemeyeceğini insan haklarıyla bağlantısız bir zorunlu-

luk gerekçesiyle ileri sürmüştür: nüfus oranındaki dengesizlik.

Açık-

lama ile Berlin Duvarı’nın yıkılmasının aynı yıl, siyasi kutuplaşmanın

ortadan kalktığı bir konjonktür içerisinde gerçekleşmesinin tesadüf

olduğunu söylemek zordur.

Ulusal Parti ile Nelson Mandela’nın lideri olduğu Afrika Ulusal

Kongresi örgütünün başı çektiği geniş katılımlı bir müzakere süreci

birtakım aksamalara rağmen gelişmiş, siyasi yasaklar kaldırılmıştır.

Mandela başkanlığındaki Afrika Ulusal Kongresi, 1994 seçimlerini %

62 oyla kazanmıştır.

Aynı sene, kurucu meclis oluşturulmuş; danış-

ma, katılımve uzlaşmaya dayalı bir yapımsüreci sonunda yeni anayasa

16 Aralık 1996’da kabul edilmiş ve 4 Şubat 1997’de yürürlüğe girmiştir.

Güney Afrika’nın son anayasası, büyük ölçüde, ülkenin demokrasiye

dramatik geçişini taçlandıran aşama olarak tanınmaktadır.

Felemenkçenin Afrika’da kullanılan bir lehçesi olan Afrikaan dilinde “ayrım” an-

lamına gelen apartheid, spesifik olarak Güney Afrika’daki söz konusu uygulama-

yı ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır.

Hennie Lötter, Injustice, Violance and Peace: The Case of South Africa, Editions

Rodopi, Amsterdam, 1997, s.21.

Ibid., s.21 vd.

Gretchen Bauer - Scott D. Taylor, Politics in Southern Africa: State&Society in

Transition, Lynne Rienner Publishers, Colorado, 2005, s.245.

Siyahların nüfusu beyazlara oranla altı kat fazla olup yaklaşık 5 milyon Avrupa

kökenli, 30 milyon Afrika kökenli nüfus bulunmaktadır. Başbakan Frederik Wil-

lem de Klerk, egemen azınlığın durumunun tehlikede olduğuna işaret etmiştir.

Bauer - Taylor, Politics in Southern Africa: State&Society in Transition, op.cit.,

s.246 vd.

Ibid., s.248.

Heinz Klug, The Constitution of South Africa: A Contextual Analysis, Hart Pub-

lishing, Oxford, 2010, s.I.