119

“TEK BAŞLI PARLAMENTARİZM”

KAVRAMININ DOĞUŞU:

GÜNEY AFRİKA’NIN HÜKÜMET SİSTEMİ

RICING OF THE CONCEPT

OF “MONOCEPHALOUS PARLIAMENTARISM”:

SOUTH AFRICA’S SYSTEM OF GOVERNMENT

Faruk TURİNAY

Özet:

Hükümet sistemleri genel olarak parlamenter sistem ve

başkanlık sistemi olarak ikiye ayrılmakla beraber, bu iki uç sistem

arasında pek çok spesifik kriterle sınıflandırılmıştır. Bununla beraber

parlamentarizm ile başkanlık sistemini ayıran temel kıstaslar üzerin-

de büyük ölçüde bir ittifakın olduğu söylenebilir. Bu kıstaslardan biri

de yürütme organının tek ya da iki başlı olmasıdır. Kritere göre yü-

rütme organı iki başlı ise sistem parlamentarizm, tek başlı ise sistem

başkanlık sistemidir. Ne var ki, Güney Afrika’nın yürütme organı tek

başlı olmakla beraber sistemin diğer özelliklerinin tamamı parlamen-

tarizmle bağdaşmaktadır. Güney Afrika Cumhuriyeti demokratik bir

biçimde yürüttüğü hükümet sistemiyle parlamentarizmin en önem-

li özelliklerinden biri olan iki başlı yürütme organı kriterinin mutlak

olmadığının kaydadeğer bir örneğidir. Ayrıca Botsvana, Surinam ve

Birmanya’da benzer sistemler olduğu görülmektedir. Bu durumda,

Güney Afrika’nın tek örneği olmadığı melez sistem, “tek başlı parla-

mentarizm” olarak adlandırılabilir.

Anahtar Kelimeler:

Hükümet Sistemleri, Parlamenter Sistem,

Tek Başlı Yürütme, Tek Başlı Parlamentarizm, Güney Afrika Cumhu-

riyeti

Abstract:

Systems of government generally divided into two

parts as parlamentarism and presidential system, but it have been

classified by many spesific criterions between the two peak systems.

Nevertheless, it can be argued that mainly there is a consensus

about basic criterions which assort parliamentarism and presiden-

tialism. One of the criterions is monocephalous or dual executive.

According to the criterion, if executive is dual, system is parliamen-

tarism; if it is monocephalous, system is presidentialism. However

whether executive of South Africa is monocephalous, it’s other fea-

tures are fully compatible with parliamentarism. Republic of South

Africa with it’s system of government which it democratically put

into practice, is a noteworthy example for the criterion of dual exe-

cutive in respect of parliamentarism is not unquestionable. Moreo-

Galatasaray Üniversitesi Kamu Hukuku Doktora Programı Öğrencisi