119

“Tek Başlı Parlamentarizm” Kavramının Doğuşu: Güney Afrika’nın Hükümet Sistemi

Geçiş sürecinde asıl etkili grubun hangisi olduğu tartışmalı görün-

mektedir.

Yine de, ülkenin eski devlet başkanı Nelson Mandela’nın

hukuk müşaviri Nicholas Haysom’a göre, yeni anayasanın temeli, bir-

likte yönetim (

co-operative government

) ilkesine dayanmaktadır.

Gü-

ney Afrika, on yıl gibi kısa bir sürede (1989-1999) ırksal ve etnik temelli

bir bölünmeden milli birliğe geçebilmiştir.

Afrika Ulusal Kongresi, 1999, 2004 ve 2009 seçimlerini tek başına

hükümet kurabilecek kadar oy alarak kazanmıştır.

Nisan 2009’da

yapılan son seçimde parti % 65 oy alarak 400 milletvekilinden oluşan

Milli Meclis’te 264 sandalye elde ederken diğer partilerden Demokratik

İttifak 67, Halk Kongresi 30 ve Inkatha Özgürlük Partisi ise 18 sandal-

yeyle temsil edilmektedir.

Öte yandan güncel durum itibariyle Güney

Afrika Devlet Başkanı aynı zamanda Afrika Ulusal Kongresi’nin de ge-

nel başkanıdır. Gelecek seçimler, 2019 yılında gerçekleştirilecektir.

II. ANAYASAL HÜKÜMLER

Güney Afrika’nın gerek geçiş dönemindeki 1993 Anayasası, ge-

rekse hâlihazırda yürürlükte olan 1996 Anayasası’nın uluslararası etki

taşıdığı, Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi’nden başka Kanada, Almanya ve Hindistan Anayasaların-

dan ilham alınarak hazırlandığı bilinmektedir.

16 Haziran 1996 tarihinde kabul edilip 4 Şubat 1997’de yürürlüğe

giren Güney Afrika Cumhuriyeti Anayasası, ilki 1997’de sonuncusu

2009’da olmak üzere on altı kez değişikliğe uğramıştır. Ek düzenle-

meler hariç 243 maddeden oluşan anayasanın kazuistik yapısı dikkat

Marianne Severin – Pierre Aycard, “Qui Governe la <<nouvelle>> Afrique du

Sud?: Elites, Réseaux, Méthodes de pouvoir (1985-2003)”, en Afrique du Sud Dix

Ans Après: Transition Accomplie?, Dir. Philippe Guillaume – Nicolas Péjout – Au-

relia Wa Kabwe-Segatti, Éditions Karthala et IFAS, Paris, 2004, s.17 vd.

Heinz Klug, Constituting Democracy: Law, Globalism and South Africa’s Political

Reconstruction, Cambridge University Press, Cambridge, 2000, s.25.

David Cumin, Unité et division de l’Afrique du Sud: L’interdépendance par la

constitution, l’Harmattan, Paris, 2003, s.12.

South Africa Government and Business Contracts Handbook, Cilt 1, International

Business Publications, Washington DC, 2011, s.19.

Ibid.

John Dugard, “The New Constitution: A Triumph for Liberalism? A Positive

View”, in Ironic Victory: Liberalism in Post Liberation South Africa, eds. R. W.

Johnson – David Welsh, Oxford University Press, London, 1998, s.25.