137 / 617
Türk Anayasa Mahkemesi’nin Yürürlüğü Durdurma Kararlarının Hukuki Niteliği
136
II. B. 1) Yargı yetkisinin etkinliği, “karar verme” aracının da öz-
gürce ve eksiksiz kullanılmasını gerektirir ki, “yürütmeyi durdurma”
önlemi bu “eksiksiz kullanma” kapsamında yer alır.
II. B. 2) Yürütmenin durdurulması kararı, yargı bütünlüğü ilkesi-
nin bir ön uygulamasıdır. Bu karar, sonuç karardan ayrı ama o davayla
ilgili bir bölümdür. Son kararı vermeye yetkili organın, davanın bir
başka bölümü için karar veremeyeceğinin kabulü “yargı yetkisinin ek-
siksiz kullanılması” yla bağdaşmaz.
II. B. 3) Yürütmenin durdurulması, yargılama evrelerinde yargı-
nın denetim etkinliğini arttırır.
II. B. 4) Anayasa yargısı, yasamanın “üstün gücüne” karşı “Anaya-
sal denge aracı” olarak getirilmiştir. Bu denge işlevinin etkin biçimde
yerine getirilmesi, “Yargılama kapsamı içinde gerekli önlemleri alma”
yetkisinin kullanılmasına bağlıdır. Tersi durumda Anayasa Mahke-
mesi, anlamsız bir denetim yapma durumuna düşer ki, bu da deneti-
min “özü” nde kısıntı anlamına gelir. Oysa bu uygulamayı durdurma,
yargısal denetimin etkinliğinin özünde var olan bir araçtır.
II. B. 5) Yürürlüğü durdurma kararının “kamu yararını” ve “kamu
düzenini” kollayıp gözeten niteliği de, Anayasa Mahkemesi’nin yargı-
lamalarında gerektiğinde bu önleme başvurmasını zorunlu kılmakta-
dır.
II. B. 6) Temelde, Anayasa Mahkemesi’ne başvurmakla sağlanmak
istenen sonuç, anayasaya aykırı olan yasaların bir an önce uygulanma-
sına son verilmesidir.
II. B. 7) İster özel hukuk, ister kamu hukuku uyuşmazlıklarında
olsun, yasalarda açıkça bulunmasa bile “önlem” yetkisinin varsayıl-
ması bir zorunluluktur. Örneğin ölüm cezalarının yerine getirilmesi
ya da devletleştirme gibi konuları düzenleyen yasalar iptal edilseler
bile, uygulandıkları süre içinde doğurdukları sonuçları sonradan gi-
derme olanağı yoktur.
II. B. 8) Bir yasanın Anayasaya aykırılığı nedeniyle iptal edilmesi
gibi çok geniş bir yetkiyi Anayasa Mahkemesine tanıyan yasa ve Ana-
yasa koyucunun, daha hafif sonuçlar doğuracak olan uygulamayı dur-
durma yetkisini öncelikle tanımış olduğunun kabulü gerekir. Çoğun
içinde tersine bir hüküm ve neden olmadıkça, az her zaman vardır.