TBB Dergisi 120.Sayı

Türk Anayasa Mahkemesi’nin Yürürlüğü Durdurma Kararlarının Hukuki Niteliği

150

1982 Anayasası’nın 148/1. maddesinin de bu bağlamda yeniden

incelenmesi zorunludur. Çünkü 1982 Anayasası’nın 148/1. madde-

si, olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararnamelerine karşı şekil ve esas

bakımından Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmasını yasaklamak-

tadır. Olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararnamelerinin de Anayasa

Mahkemesi’nin denetimine açılması gerekir. Olağanüstü hal ve sıkıyö-

netimde dahi 1982 Anayasası’nın 15/2. maddesiyle çekirdek alana do-

kunma yasağı getirilmiştir. Düzenleme yetkisine sahip Türkiye Büyük

Millet Meclisi, olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararnamelerini 1982

Anayasası’nın 15/2. maddesine aykırı olsa da onaylayabilir. Denetim

dışı olduğu için Anayasa’ya aykırı olan bu tür normlar uygulanmaya

başlar ve hukuk âleminde sonuç doğurmaya devam eder. Bu durum,

hukuk devleti ilkesine aykırılık teşkil eder. Üstelik 1982 Anayasası’nın

119. ve 122. maddelerine göre olağanüstü ve sıkıyönetimin süresi altı

aydır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kurulunun isteği halin-

de bu süreyi dört ayı geçmemek üzere uzatabilir. Süreler kısa olduğu

için Anayasa Mahkemes’inin denetimi bitinceye kadar olağanüstü hal

veya sıkıyönetim de bitebilir. Olağanüstü hal veya sıkıyönetim bitince

Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının bir anlamı olmayabilir. Bu açı-

dan da uygulamayı durdurma kararları önemlidir.

Yasama organının işlemlerinin Fransa’daki gibi önce Anayasa

Mahkemesi’nin denetiminden geçirilmesi durumunu değerlendire-

ceğim. Uygulamayı durdurma yetkisi yerine bazı yazarlar Fransa’da

olduğu gibi yasama işlemlerinin yürürlüğe girmeden önce Anayasa

Mahkemesinin denetiminden geçirilmesinin uygun olacağını öner-

mektedirler.

Böyle olduğunda öncelikle Anayasa Mahkemesi’nin iş

yükü fazlasıyla artar, bu sebeple ayrı bölüm veya bölümler kurulması

gerekebilir. Bunun dışında, yasama organının bütün işlemlerinin ön

denetimini beklemek yürütmeyi çalışamaz hale getirir. Bu sebeple

Anayasa Mahkemesi’nin ön denetimi sakıncalıdır.

Uygulamayı durdurma konusunu, milletlerarası antlaşmalar açı-

sından da inceleyelim. Milletlerarası antlaşmaların sadece iç hukukta

değil dış hukukta da bağlayıcılığı söz konusudur. Bu sebeple iç hu-

Şaban Cankat Taşkın, “Anayasa Mahkemesinin Yürürlüğün Durdurulması Ka-

rarları ve Yasama Organının Hukuka Aykırı İşlemlerden Doğan Sorumluluğu” ,

TBBD.

, D.2007 , s.306