TBB Dergisi 120.Sayı

TBB Dergisi 2015 (120)

Fatih DEMİRCAN

151

kukta uygulaması durdurulan antlaşma, milletlerarası hukukta so-

rumluluk doğurmaya devam eder.

Üstelik bu konuda Meclisin onay

kanunu birkaç maddeden ibarettir. Bu birkaç maddede; antlaşmanın

hangi ülkeyle imzalandığı, ne zaman yürürlüğe gireceği ve bu hü-

kümleri kimin yürüteceği belirtilmektedir. Anayasa Mahkemesi bu

tür kanunların nesini denetleyecektir? Hemen yukarıda bahsettiğim

gibi milletlerarası antlaşmaların uygulaması durdurulsa bile milletle-

rarası hukukta ülkemizin sorumluluğu devam edecektir. Uygulamayı

durdurma açısından sadece milletlerarası antlaşmalar için ön dene-

tim mekanizması getirilebilir. Örneğin; onaylanması uygun buluna-

rak onaylanan antlaşmalar için Anayasamızın 5’inci fıkrası “İkinci ve

üçüncü fıkra hükümleri hariç, onaylanması kanunla uygun bulunarak

onaylanan milletlerarası antlaşmalar yürürlüğe girmeden önce, Ana-

yasa Mahkemesinin denetimine sunulur. Anayasa Mahkemesi Genel

Kurulu onay kararının kendisine tebliğini izleyen günden itibaren,

esas ve şekil hakkındaki kararını altmış gün içinde açıklar. Anaya-

sa Mahkemesi Genel Kurulunun kararı kesindir. Altmış günün biti-

minde karar verilmemesi durumunda milletlerarası antlaşma yürür-

lüğe girer. Milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir” şeklinde

değiştirilebilir. Bu sürenin altmış gün değil de daha az ya da altmış

günden daha fazla olması kararlaştırılabilir. Süreyi belirlerken diğer

hususların yanında Anayasa Mahkemesi’nin iş yükünü de dikkate al-

mak son derece önemlidir. Bu değişikle beraber Anayasamızın 148’inci

maddesinin birinci fıkrasında da değişiklik yapmak gerekecektir. Böy-

lece milletlerarası antlaşmalar yapılırken bu hüküm dikkate alınacak,

Anayasa’ya aykırı olan milletlerarası antlaşmalar veya hükümleri yü-

rürlüğe girmeyecek ve milletlerarası hukuk açısından da ülkemiz so-

rumlu tutulamayacaktır.

Uygulamayı durdurma kararlarının sınırlarının ve istisnalarının

Anayasa ile belirlenmesinde, şekil ve diğer şartlarının ise kanunla dü-

zenlenmesinde fayda vardır.

Son olarak, Anayasa Mahkemesi’nce verilecek uygulamayı dur-

durma kararının yürürlüğe girişini inceleyeceğim. Gerekçe yazmak

zaman alan bir iştir. Gerekçenin yazılıp Resmi Gazete’de ilanını bek-

lemek, uygulamayı durdurma kararlarının yürürlüğe giriş süresini

Kemal Gözler, “Türk Anayasa Hukuku”, Ekin Kitabevi, Y.2000, s.457