TBB Dergisi 120.Sayı

İnsan Onuru Kavramı ve Koruma Tedbirleri Bağlamında Temel Bir İlke Olarak İnsan...

156

Hukuksal değer kavramının içeriği, ceza hukuku öğretisinin ta-

rihsel gelişim süreci çerçevesinde birçok farklı anlayış paralelinde

farklı şekillerde görünmüştür.

Öyle ki günümüzde de bu kavramın

içeriği hususunda bir görüş birliği bulunduğu söylenememektedir.

Fakat modern bir “hukuksal değerlerin korunması öğretisi” için te-

mel hareket noktaları, bireyin özgürlüğü, bağımsız bir varlık oluşu ve

onun kişiliğini geliştirmesi olmalıdır, denilebilir.

Bu bakımdan, insan

onuru, ceza hukuku bakımından da korunmaya değer hukuksal de-

ğerlerin başında gelmelidir.

Bu yaklaşımla çalışmamızda, önce bir kavram olarak “insan onu-

ru” tanımlanmaya çalışılacak ve insan haklarının kaynağı olarak

“insan onurunun evrensel niteliği” üzerinde durulacak; sonra genel

olarak “koruma tedbirleri” incelenecek ve son olarak da koruma ted-

birleri bağlamında temel bir ilke olarak insan onurunun korunması

üzerine bir değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır.

Bu süreçte, salt hukuki bir kavramı ifade eden “koruma tedbirle-

ri”, tanımlanmaya çalışıldığında büyük bir zorlukla karşılaşılmasa da;

“insan onuru” kavramının neyi ifade ettiği noktasında bazı güçlük-

lerle karşılaşılabilmektedir. Çünkü insan onuru, tarihi süreç içerisin-

de içeriği değişen, sosyal, felsefi, teolojik ve hukuki boyutları olan bir

kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.

I. İNSAN ONURU

İnsanın, diğer canlılardan farklı olarak, kendine özgü bir takım

aklî ve ahlâkî yetilere sahip olduğu kabul edilir.

Bu yetiler insana ki-

şilik değeri katan ve onu özgür kılan özelliklerdir. Bu manada insan

onuru, insanın kişi olarak en yüksek aklî ve ahlâkî değerlerin sahibi

olması ve dolayısıyla dokunulmaz, kaybedilmez bir öz değerin sahibi

olduğu varsayımına dayanmaktadır.

Bu çerçevede insan onurunun,

Ünver, s. 61.

Ünver, s. 67.

Bu konudaki tartışmalar için bkz. Richard Heinzmann, “İnsan ve İnsan Onuru -

Toplumsal Yaşam İçin Etik ve Ahlak”,

, Erişim tari-

hi: 26.11.2014.

Nihat Bulut, “Eski Yunan’dan Aydınlanma Çağı’na İnsan Onuru Kavramının Gelişi-

mine Bir Bakış”

Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

, C. XII, S. 3-4, 2008, s. 2.