158 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Kahan Onur ARSLAN
157
insan haklarının temeli ve insanı insan yapan ve onu diğer canlılar-
dan ayıran bir öz değer olduğu söylenebilir.
6
Ancak kavramın ilk ortaya çıktığı dönemlerden itibaren hiç de-
ğişmeden günümüze kadar geldiğini söyleyebilmek mümkün değil-
dir. İnsan onuru, hem Eski Yunan’da hem Roma’da hem de Ortaçağ’da
insanların statülerine bağlı bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.
Rönesans’la başlayan süreçte ise insan onuru artık küçük bir seçkinler
grubunun değil, herkesin sahip olduğu bir nitelik olarak görülmüş ve
herkesi kapsayan bir ideale dönüştürülmüştür. Rönesans’ı takip eden
aydınlanma ile birlikte insan artık başlı başına bir değer olarak gö-
rülmüş ve bir özne haline gelmiştir.
7
İnsan onuru, günümüz pozitif
hukukunda, ahlaksal ve doğal hukuk öğretilerinde en üstün ve vazge-
çilmez bir değer olarak anlaşılmaktadır.
8
İnsan onuru kavramının günümüzde tam olarak nasıl anlaşıl-
ması gerektiği hususunda tam bir fikir birliğinden söz edilemese de
kavramın yalın ve soyut bir kavram olduğunu söylemek de zordur.
9
Kavram, aşağıda da görüleceği üzere birçok uluslararası belgede ve
bazı anayasalarda yer almakla birlikte, bu metinlerin birçoğunda ta-
nımlanmış değildir. Alman Anayasa Mahkemesi kavramı şu şekilde
tanımlamaktadır: “İnsan onuru, insanın bizzat kendisinden sorumlu
olması, tinsel-ahlâkî bir varlık olup kendini gerçekleştirme özgürlüğü-
ne sahip olması demektir.”
10
En basit haliyle, insanın sadece insan olması sebebiyle değerli ve
saygıya layık bir varlık olması şeklinde tanımlanabilecek
11
olan insan
onuru aslında oldukça kapsamlı ve çok yönlü bir kavramdır.
İnsan onuru ilk olarak sosyal bir kavramdır. Bu yönüyle, kişinin
hem kendisine duyduğu saygıyı hem de kendisine karşı başkaları ta-
6
Muhammet Fatih Kafadar, “Hukuk, Sivil Toplum ve Demokrasi: ‘İnsan Onuru’ ”,
Umut Vakfı Araştırma Merkezi, 3. Hukukun Gençleri Sempozyumu, 11-12 Ekim
2013, Antalya, s. 2.
7
Bulut, s. 11.
8
Orhan Aldanmaz, “İnsan Onuru Işığında Kişisel Özerklik ve Yerellik Kavramı“
Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
, C. XIV, S. 1-2, 2010, s. 82.
9
Arslan Topakkaya, “H. Jonas’ta İnsan ve Doğanın Değeri”, “
FLSF (Felsefe ve Sosyal
Bilimler Dergisi)
, S: 15, 2013, s. 44.
10
Topakkaya, s. 45.
11
Ayşen Seymen Çakar, “Hukuki Bir Kavram Olarak İnsan Onuru”, Umut Vakfı
Araştırma Merkezi, 3. Hukukun Gençleri Sempozyumu, 11-12 Ekim 2013, Antal-
ya. s. 3.