161 / 617
İnsan Onuru Kavramı ve Koruma Tedbirleri Bağlamında Temel Bir İlke Olarak İnsan...
160
mel insan hakları ile insan kişiliğinin onur ve değerine olan inancın
yeniden ilan edilmesi ve adaletin korunması yer almaktadır.
Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin
21
başlangıç
bölümünde ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Ulusla-
rarası Sözleşme’nin
22
giriş bölümünde, insanlık ailesinin bütün üye-
lerinin doğuştan sahip oldukları insanlık onurunu ve insanların eşit
ve vazgeçilmez hakları tanımanın, yeryüzündeki özgürlük, adalet ve
barışın temeli olduğu vurgulanmakta ve insan haklarının insanlık
onurundan türediğinin altı çizilmektedir.
Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin
23
3. maddesinde hiç
kimsenin işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya işlemlere
tâbi tutulamayacağı; 4. maddesinde hiç kimsenin köle veya kul olarak
tutulamayacağı düzenlenmiştir. Sözleşmenin ölüm cezasının her ko-
şulda kaldırılmasına dair 13. Protokolü’nde de ölüm cezasının kaldırıl-
masının, tüm insanların sahip olduğu onurun tanınması noktasında
büyük öneme sahip olduğu vurgulanmaktadır.
Avrupa Temel Haklar Şartı
24
ise doğrudan insan onuru ile başla-
makta ve birinci maddesinde, “insan onuruna dokunulamaz, ona say-
gı gösterilmeli ve korunmalıdır” denilmektedir.
25
Adalet Divanı Statüsüyle birlikte 15 Ağustos 1945’te onaylamıştır. Kanunun ve
Sözleşmenin Resmi Gazete’de yayım tarihi, 24.08.1945’tir.
21
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 16 Aralık 1966 tarih ve 2200 A (XXI) sayılı
Kararıyla kabul edilip imza, onay ve katılıma açılmıştır. Sözleşme 49. maddeye
uygun olarak 23 Mart 1976 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye Sözleşmeyi 15
Ağustos 2000 tarihinde imzalamıştır. Sözleşme henüz Türkiye Büyük Millet Mec-
lisi ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmamıştır.
http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/53-73.pdf,
Erişim Tarihi, 27.11.2014.
22
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 16 Aralık 1966 tarih ve 2200 A (XXI) sayılı
Kararıyla kabul edilip imza, onay ve katılıma açılmıştır. Sözleşme 27. maddeye
uygun olarak 3 Ocak 1976 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
http://www.tbmm.gov.
tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/83-93.pdf, Erişim Tarihi, 27.11.2014.
23
Sözleşme Avrupa Konseyi tarafından hazırlanmıştır. Tam adı,”İnsan Haklarını
ve Temel Özgürlükleri Koruma Sözleşmesi”dir. Sözleşme 04.11.1950 tarihinde
Roma’da kabul edilmiş, 03.09.1953 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye, Söz-
leşmeyi, 04.11.1950 tarihinde imzalamış ve 10.03.1954 tarih ve 6366 sayılı Ka-
nun ile onaylamıştır. Kanunun ve Sözleşmenin Resmi Gazete’de yayım tarihi,
19.03.1954’tür.
24
AB vatandaşlarının temel haklarını ve AB’nin vatandaşlarına karşı sorumluluk-
larını düzenleyen Avrupa Temel Haklar Şartı, 7-8 Aralık 2000 tarihinde “Nice
Zirvesi”nde onaylanmıştır.
25
“Human dignity is inviolable. It must be respected and protected..”