159 / 617
İnsan Onuru Kavramı ve Koruma Tedbirleri Bağlamında Temel Bir İlke Olarak İnsan...
158
rafından duyulan saygıyı ifade etmektedir. Bu doğrultuda, kavramın
birinci yönü, yani insanın kendine karşı duyduğu saygı: özsaygı, izze-
tinefis, haysiyet kelimeleri ile ikinci yönü, yani başkalarının gösterdiği
saygının dayandığı kişisel değer ise: şeref ve itibar kelimeleri ile an-
lamlandırılmaktadır.
12
İnsan onuru ikinci olarak felsefi bir kavramdır. Kavram, insanın
en üstün değer olarak kabul edildiği hümanizm (insancıllık) ilkesin-
den doğmuş bir kavramdır. Hümanizm düşüncesi, insan varlığı ile
insan sevgisini en yüce ideal ve amaç sayan bilim, sanat ve felsefe gö-
rüşü ve bu yolda geliştirilen öğretidir. Hümanist felsefe, insanı temel
alan bir felsefedir ya da daha kısa bir ifadeyle insan felsefesidir. İşte
insan onuru kavramı da bu felsefenin bir gereğidir.
13
Üçüncü olarak insan onuru teolojik bir kavramdır. Öncelikle şunu
ifade etmemiz gerekir ki insan hakları ve insan onuru insanlık tari-
hinde tek bir din ve tek bir kültürde işlenmemiştir. Musevilik, Hıris-
tiyanlık ve Müslümanlık başta olma üzere birçok dinde bu kavramlar
üzerinde değerlendirmeler ve tespitlerde bulunulmuştur.
Eski Ahit, Yeni Ahit ve Kur’an-ı Kerim’den oluşan vahiy sürecinin
asıl konusu insandır.
14
İnsanın irade ve sorumluluk sahibi bir varlık
olması bakımından “kişi” olarak anlaşılması önemlidir. Bu anlamda
insan özgürlüğünün kendini bilme konusunda bilişsel bir temele sa-
hip olması ve insanın sahip olduğu onurun kendisine “kişi” olması
bakımından mı verildiği yoksa insanın vahye muhatap olarak kendi
özgür iradesiyle mi onurunu kazandığı sorusu, teolojinin insan onu-
runa ilişkin temel sorunlarından bir tanesidir.
15
Son olarak insan onuru hukuki bir kavramdır. Hem hukukidir
hem de hukukun her alanında kendisinden yararlanılabilecek bir kav-
ramdır. Bir sosyal düzen kuralı çeşidi olarak hukuk kuralları, insa-
nın olduğu her yerde; insanı insana, insanı topluma ve insanı devle-
te karşı koruyacaktır. Bu bakımdan hukuk için insan onuru kavramı
mutlak kabul görmesi gereken bir kavramdır. Öyle ki hukuki açıdan
12
Seymen Çakar, s. 2.
13
Seymen Çakar, s. 2.
14
Esra Gözeler, Felix Kôrner, “İnsan Onurunun İslam ve Hristiyan Geleneklerindeki
Temelleri”,
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
, C. XLVI, S. 2, 2005, s. 345.
15
Gözeler, s, 346-347.