164 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Kahan Onur ARSLAN
163
nın haklı olup olmadığı ancak muhakeme sonunda anlaşılabilir. Bu
süreçte, haksızlık riski her zaman vardır. Bu nedenle koruma tedbir-
lerine başvurulmasında “görünüşte haklılık” ile yetinilmesi zorunlu-
luğu vardır. Görünüşte haklılık ise bir haklılığın gerçekten var oldu-
ğu hususunda kuvvetli bir ihtimal yani suç işlendiği hususunda belli
derecede şüphe bulunması olarak tarif edilebilir. Bu şüphe genellikle
kuvvetli şüphe olarak belirlenmiştir.
34
Koruma tedbirlerine başvurulmasının bir diğer şartı da
“gecikme-
sinde tehlike bulunmasıdır.”
Öyle ki, bu tedbirlere başvurulmadığında ya
da geç başvurulduğunda muhakeme yapılamaz, hüküm infaz edile-
mez ve/veya muhakeme masrafları karşılanamaz duruma girecekse
gecikmesinde tehlike vardır.
35
Gecikmesinde sakınca yoksa koruma
tedbirlerine başvurulmasına gerek yoktur.
Bundan başka, koruma tedbirleri “
oranlılık ilkesine uygun”
olmalı-
dır. Gerçekten de bir önlemi alırken uygulanacak yöntemle korunacak
hak ve özgürlük arasında bir orantı bulunması gerekir.
36
Ayrıca başvu-
rulan tedbirle hükmedilecek muhtemel ceza arasında da bir orantı ve
denge olmalıdır.
37
Son olarak koruma tedbirleri bir karara dayanmalıdır. Bazı ted-
birlere sadece hâkim (mahkeme) karar verebilir. Bazı tedbirlere karar
vermeye ise kural olarak hâkim, gecikmesinde sakınca bulunan hal-
lerde Cumhuriyet savcısı, ya da hâkim ve Cumhuriyet savcısı yanında,
Cumhuriyet savcısına ulaşılamayan hallerle sınırlı olmak üzere kolluk
amiri yetkilidir.
38
Bu ortak özellikleri taşıyan koruma tedbirleri, yöneldikleri değer-
ler, amaçlar ve uygulandıkları kişiler açsından sınıflandırılabilir.
39
Yöneldikleri değerler bakımından koruma tedbirleri, özgürlüğe,
vücut bütünlüğüne ve zilyetliğe yönelik olabilir.
40
34
Nur Centel, Hamide Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul,
2013, s. 311-312.
35
Öztürk (edt.), s. 448.
36
Süheyl Donay, Ceza Yargılama Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2012, s. 110.
37
Centel/Zafer, s. 312.
38
Şahin, s. 202-203.
39
Centel/Zafer, s. 309.
40
Örneğin, yakalama ve tutuklama özgürlüğe; üst araması vücut bütünlüğüne ve
özel hayata; arama konut dokunulmazlığına, el koyma ise zilyetliğe yönelik olan