165 / 617
İnsan Onuru Kavramı ve Koruma Tedbirleri Bağlamında Temel Bir İlke Olarak İnsan...
164
Amaçlar bakımından koruma tedbirleri, sanığın muhakemede
hazır bulunmasını güvence altına almaya; delilleri korumaya ya da
hükmün yerine getirilmesini sağlamaya yönelik olabilir.
41
Uygulandıkları kişiler bakımından koruma tedbirleri ise, şüpheli-
ye sanığa ya da üçüncü kişilere yönelik olabilir.
42
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yakalama, tutuklama,
zorla getirme, arama ve el koyma gibi klasik denilebilecek koruma ted-
birlerinin yanında; beden muayenesi, fizik kimliğin tespiti, iletişimin
dinlenmesi ve tespiti, gizli soruşturmacı, teknik araçlarla izleme gibi
modern olarak nitelendirilebilecek koruma tedbirleri de düzenlenmiş
bulunmaktadır.
43
Özetle, koruma tedbirlerinin, adil yargılanmanın önemli bir bölü-
münü kapsadığı söylenebilir Bu bakımdan koruma tedbirleri, özellik-
le kişilerin hak ve özgürlüklerini sınırlamaları olasılığı sebebiyle hem
anayasal hakların hem de insan haklarının korunması ile doğrudan
ilişkili önlemler olduklarından
44
bu tedbirlerin uygulanması bakımın-
dan insan onurunun korunması büyük önem arz etmektedir.
IV. KORUMA TEDBİRLERİ BAĞLAMINDA TEMEL BİR İLKE
OLARAK İNSAN ONURUNUN KORUNMASI
A. Koruma Tedbirleri İle İlgili Suç Politikasının Temel Bir
İlkesi Olarak İnsan Onurunun Korunması
İnsan toplulukları, insanlık tarihi sürecinde zamanla belli dav-
ranış standartları oluşturup kabullenmişler ve böylece varlıklarını
sürdürerek toplum halini almışlardır. Kabul edilen bu standartların
her biri günümüzde “sosyal norm” olarak adlandırılmaktadır. Sosyal
normlara uymama halinde insanlar bazı yaptırımlarla karşılaşırlar.
Bu yaptırımların varlığı, normlara uymanın sürekliliğini sağlamanın
ve dolayısıyla sosyal düzenin devamlılığının koşullarından biridir. Bu
koruma tedbirleridir. Bkz. Centel/Zafer, s. 309.
41
Centel/Zafer, s. 309-310.
42
Örneğin, telekomünikasyonun denetimi, yakalama, tutuklama, arama, el koyma,
kural olarak şüpheli ve sanığa; arama ve el koyma bazı hallerde üçüncü kişilere;
koruma programı tanığa ve yakınlarına yönelik koruma tedbirleridir. Bkz. Cen-
tel/Zafer, s. 310.
43
Öztürk (edt.), s. 449.
44
Donay, s. 110.