TBB Dergisi 120.Sayı

TBB Dergisi 2015 (120)

Ali ALTINTAŞ

183

19’uncu,

Yeni Zelanda ve Polonya’da 20’nci, İspanya’da 24’üncü,

İtalya’da 25’inci, Kanada’da 29’uncu, Avustralya’da 37’nci sıradadır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde askeri kurumları temsil eden kişiler,

devlet protokolü önde gelme sırasının en sonuna dizilirler. Protokol

önde gelme sırası, seçilmişlerin ve hukuk devletinin öne çıkarılmasını

sağlayacak şekilde düzenlenir ve otoriter ve totaliter yapıların ayrıl-

maz parçasını oluşturan devletin zor kullanan kurumlarının temsilini

sona bırakır.

Türkiye’de askeri darbeler, askerin üstünlüğünü ve vesayetçi du-

rumunu pekiştirmek amacıyla protokol önde gelme sırasında asker-

leri, seçilmişlerin ve hukuk devletinin temsilcilerinin de önüne yer-

leştirmiştir.

Her askeri darbe, askeri yukarıya çıkarmış, seçilmişleri

aşağıya indirmiştir. 1960 yılına kadar Türkiye’de seçilmişler (milletve-

killeri) 4’üncü sırada iken bugün 21’inci sırada yer almaktadırlar.

8 Mayıs 2008’de Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onay-

lanarak yürürlüğe giren yeni protokol listesinde AYM başkanı 6’ncı,

Yargıtay başkanı 7’nci, Danıştay başkanı ise 8’inci sıraya yükseltilirken

Yargıtay ve Danıştay daire başkan ve üyeleri, Cumhurbaşkanlığı ve

TBMM Genel Sekreter yardımcılarının gerisine alınmışlardır.

Bu düzenleme yargı camiasında büyük rahatsızlık yaratmıştır. 12

Ekim 1998 yılında 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in onayın-

dan geçen protokol listesinde, 14 Aralık 2005’te “Değişiklik”, 8 Mayıs

2008’de de “düzeltme” adı altında yapılan değişiklikler sonrasında

yargı mensuplarının alt sıralarda kalması dikkati çekmiştir. 2005 liste-

sinde 50. sırada bulunan TBMM Genel Sekreteri, 16 basamak yükselti-

lerek yeni listede (8 Mayıs 2008) 34. sıraya konulmuş, Cumhurbaşkan-

lığı genel sekreter yardımcıları 52 olan protokol sıralarını korurken,

TBMM Genel Sekreter yardımcıları da 53. sırada yer almışlardır. Buna

karşın, Yargıtay daire başkan ve üyelerinin 56 olan sıraları 57’ye, Da-

ordunun protokol düzenindeki temsili, hukuk devletini temsil eden kurumlar ve

hatta bazen seçimle yönetilen kurumların önüne geçirilmiştir (Akman).

Fransa Cumhuriyeti’nde devlet protokol listesi, yönetimleri seçimle belirlenen

kurumları öne çıkarırken, hukukun üstünlüğünü temsil eden kurumları ondan

sonra sıralar. Devletin zor kullanan güçlerini ise sona bırakır (Akman).

(09 Şubat 2015).

Akman.

Aytürk, s. 44.