179 / 617
Protokol Sıradüzeni ve Ötelenen Yargıçlık
178
ülkenin otoriter, totaliter ya da demokratik eğilimli olup olmadığını
görmek bakımından da ilginç olabilir.
20
2. Protokolde Öndegelme ve Öncegelme
Protokolde öndegelme (öncelik-sonralık sıradüzeni) sıralama dü-
zeninde hiyerarşik olarak önde (üstte) yer alma hakkıdır. Üst unvan
veya rütbe taşıyan kişi, hiyerarşik olarak sıralamada önde gelir.
21
Ge-
nel olarak bu hak, hukuksal ve yönetsel statüden doğar. Her ülkede,
devlet ve kamu kurumlarının ve bu kurumları temsil eden kişilerin
resmi unvan, rütbe ve statü sahibi şahsiyetlerin yer aldığı bir protokol
listesi (sıradüzen) vardır. Söz konusu liste, anayasa ve yasalara, tea-
müllere (ulusal ve kurumsal geleneklere) göre belirlenir. Bu sıralama
resmi toplantılarda, törenlerde, resmi kabullerde, davet ve ziyafetlerde
titizlikle uygulanır. Protokol sıralaması hiyerarşik bir ast-üst sıralama-
sı olmasa da, ulusal ve/veya kurumsal bir “itibar sıralaması” olması
nedeniyle önem taşır.
22
Her örgütü, daima kurum amiri yönetici temsil eder. Bu yönetici
daima örgütü adına konuşur ve hareket eder.
23
Öncegelme sıralaması yatay olarak yapılır. Yatay sıralama eşitler
arası önceliği ifade eder.
24
3. Devlet Protokolü
Devlet protokolü, devlet törenlerinde ve devlet başkanlarına uy-
gulanan diplomatik ve siyasi protokol kuralları bütünüdür.
25
Ülkemiz-
de devlet protokolü, tarihsel ve ulusal gelenekler ve anayasal yapı doğ-
rultusunda devlet erkânı ve devlet ricalinden, devlet erkânı da siyasi,
mülki, adli, askeri ve ilmi (akademik) erkândan oluşmaktadır.
26
Yeni Yönetmeliğe
27
göre başkentte yapılacak törenlerde tebrikatı
20
Akman.
21
Aytürk, s. 25.
22
Akman.
23
Aytürk, s. 29.
24
Aytürk, s. 25.
25
Aytürk, s. 40.
26
Aytürk, s. 41.
27
Bakanlar Kurulu’nun 16.04.2012 tarihli ve 2012/3073 sayılı kararı üzerine