607 / 617
Hukuka Rağmen Kanun, Hâkimin Direnme Hakkı ya da Radbruch Formülünü Hatırlamak
606
tafizik değerler yanında eşitlik ve insan hakları gibi ilkelerin korunup
korunmadığına dair saf hukuksal bir faaliyettir. Amaç araştırmasının
saf hukuksal bir faaliyet olabilmesi için tamamen hukuk kural ve ilke-
lerine dayanması gerekir. Karşı politik tercihler, ciddi ve haklı bile olsa
kaynağı siyasi olan kaygılar, farklı dünya görüşlerine dayanan endişe-
ler, bu değerlendirmede yer alamaz.
Kanunun amacı, kanun koyucunun amacını da ele verir. Çünkü
kanun koyucu, amacını kanunla ifade etmektedir. Kanunun amacı
meşru değilse, kanun koyucunun amacı da meşru değildir. Politik ter-
cihler, genel eğilimi yansıtır. Meşru olmayan kanunun içine gizlenen
ya da meşru olmayan kanunla vasıtasız ifade edilen haklılaştırılmış
talepler ise kanun koyucunun doğrudan amacıdır. Kanun koyucu,
meşru olmayan bir kanun ile doğrudan hukuk sistemine müdahale
etmekte, meşru olmayan amacına yine meşru olmayan bir kanunla
ulaşmak istemektedir. Bu şekilde kanun, meşru olmayan amacı perde-
leyen, meşruiyet görüntüsü verilen bir araca dönüşmektedir. Halbuki
amaçların meşruiyeti, araçların meşruiyeti ile mümkündür.
Amacın sorgulanmasının nasıl saf hukuksal faaliyet olduğunu
göstermek için şu soruya cevap aramak gerekir; Kanun yapma yetki-
sine sahip olan bir çoğunluğun, sorumlu oldukları iddia edilen soykı-
rımdan kurtulmak için işledikleri suça ilişkin af kanunu çıkartmaları
halinde bu kanun uygulanır mı?
Sorunun cevaplanması için iki ilkeden yararlanmak gerekir. Hiç
kimse kendi davasının hâkimi olamaz (Nemo iudex in sua casa) ve
hiç kimse kendisinin çıkarı olan bir konuda hâkimlik yapamaz (Nemo
debet esse judex in propria casa). Bu kurallar, bir uyuşmazlığın tarafı
olanların, uyuşmazlığı sonuçlandırma yetkisine sahip olamayacağını
ifade etmektedir. Ahlak ve adalet, hak ve menfaatlerin çatışması du-
rumunda bağımsız ve tarafsız bir mercii önünde yargılanmayı gerek-
tirir. Kanun yapma yetkisine sahip olanların, işledikleri iddia edilen
soykırım suçuna ilişkin af kanunu çıkartmaları, çıkartılan kanunun,
kanunu yapanlar açısından sonuç doğurmayacağını gösterir. Çünkü
af kanunu çıkartmanın amacı, kanun yapma yetkisine sahip olanların
kendi suçlarını hukuk düzeni dışına taşımak, yargılama yoluyla suç-
lu olup olmadıklarının tartışılmasına olanak sağlamamaktır. Suçun