314 / 473
TBB Dergisi 2015 (121)
Mehmet Said COŞKUN
313
C. BAĞLANTILI DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİNDEKİ
KISITLAMALAR
Aralarında bağlantı bulunan bütün bağlantılı davalar birleştirile-
meyecektir. Bağlantılı davaların birleştirilmesinin önünde bir kanunî
engel bir de hâkimin takdir yetkisine dayanan bir engel bulunmaktadır.
I. Aynı Sıfat ve Düzeydeki Mahkemeler
Kanun koyucu HMK m.166/1-2’de aralarında bağlantı bulunan
davaların birleştirilmesi için bu davaların öncelikle aynı sıfat ve dü-
zeydeki mahkemelerde görülüyor olmasını aramıştır. Aynı sıfattan
kasıt ilgili mahkemelerin aynı görevli mahkeme olmasıdır.
66
Örneğin,
icra mahkemesinde görülmekte olan bir dava ile aile mahkemesin-
de görülmekte olan bir dava birleştirilemez. Bir diğer sınırlayıcı un-
sur ise davaların aynı düzeydeki mahkemelerde görülüyor olmasıdır.
Bununla istinaf aşamasındaki bir dava ile ilk derece mahkemesinin
bakmakta olduğu bir davanın birleştirilemeyeceğini anlıyoruz. Bölge
adliye mahkemelerinin ya da Yargıtay’ın ilk derece mahkemesi sıfa-
tıyla baktığı bir dava ile ilk derece mahkemesinin baktığı bir davanın
birleştirilmesinin caiz olup olmadığı noktasına Yargıtay kararların-
da herhangi bir temas bulunamamıştır. Ancak idarî yargılamalarda
Danıştay’ın ilk derece mahkemesi sıfatıyla gördüğü bir dava ile idare
mahkemesinin gördüğü bir dava İYUK m.38/3 gereği birleştirilebilir.
Ancak HMK, İYUK’a atıf yapmadığından kıyas yoluyla bu hükmün
uygulanması mümkün değildir. Fakat yine de söz konusu üst derece
mahkemeleri de yaptıkları incelemeleri ilk derece mahkemesi sıfatıyla
yaptığından yorum yoluyla ilk derece mahkemesinde görülen bir dava
ile üst derece mahkemesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla gördüğü
bir dava birleştirilebilir.
67
Kanun koyucunun “aynı sıfat” şartını araması kamu düzenin-
den olan göreve ilişkin kurallara böyle bir istisna getirip getirmeme
tercihi ile ilgilidir. Davaların birleştirilmesi ile aynı amaca hizmet
eden karşı dava ve objektif dava birleşmesi durumlarında “aynı sı-
fat şartı” aranmamıştır. Bu durumlarda göreve ilişkin kurala istisna
getiren kanun koyucunun aynı istisnayı HMK m.166’da getirmemesi
66
Yılmaz, s.972.
67
Ermenek, s.107.