310 / 473
TBB Dergisi 2015 (121)
Mehmet Said COŞKUN
309
şinin iki farklı otomobil şirketinden aldıkları arabalarda performans
kaybı olması halinde açılan davalar da evleviyetle birleştirilmemelidir.
Doktrinde farklı hukuki altlamaya tabi dava sebeplerinin ortaya çık-
masına neden olan kişinin bu fiilleri yapmaktaki amacı aynı ise açılan
davaların yine de birleştirilebileceği ifade edilmektedir. Amacın aynı-
lığı ise birleştirilecek davaların talep sonuçlarının aynı olması ile var
kabul edilmelidir.
53
Davaların türleri talep sonuçlarına göre belirlen-
mektedir.
54
Buna göre aynı kişiye karşı biri sebepsiz zenginleşmeye,
biri haksız fiile ve diğeri sözleşmeye dayalı açılan eda davaları amaç
benzerliği nedeni ile birleştirilebilecektir. Bu noktada benzer sebebin
geniş yorumlandığı görülse de davaların birleştirilmesi usul ekono-
misine hizmet etmemesi durumunda davalar birleştirilmeyeceğinden
böyle bir ölçüt fikrimizce kabul edilebilir. Zira bu ölçüte dayanarak
borç ödemekten aciz bir kişi farklı şekillerde birden fazla defa mal ka-
çırma tasarruflarında bulunsa da bu kişilere karşı açılacak tasarrufun
iptali davaları amaçların ortak olması dolayısıyla benzer sebeplerden
doğduğunu kabul ederek davalar birleştirilebilmelidir.
55
Hatta bu nok-
tada davalılardan biri aynı olsa da diğeri aynı olmasa bile bu davalar
birleştirilebillmelidir.
2. Etki
Bağlantının bir diğer önemli unsuru ise kanunun ifadesiyle “biri
hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelik[te]” olması-
dır. Hükümlerin birbirlerini etkileyecek nitelikte olması durumu için
HMK’dan bazı örnekler ve soyut ölçüler belirlenebilir. Bu örnekler-
den biri HMK m.132/1-b’de sayılan hâl iken bir diğeri davaların aynı
hukukî işleme dayanmasıdır.
HMK m.132/1-b’de “karşı davada ileri sürülecek olan talep ile asıl
davada ileri sürülen talep arasında takas veya mahsup ilişkisinin bu-
lunması yahut bu davalar arasında bağlantının mevcut olması” de-
nilmek suretiyle karşı dava açılabilmesi için gereken şartlardan biri
verilmiştir. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi burada HMK m.166/4’e
bir atıf yapılmış ve fakat öncesinde arz edilen durum bağlantıya ek
olan bir unsur değil, bağlantının içerisinde olduğu kanun koyucu ta-
53
Ermenek, s.159-160.
54
Pekcanıtez/Atalay/ Özekes, s.509.
55
Ermenek, s.160.