dergi-121

406 / 473

TBB Dergisi 2015 (121) E. İrem AKI 405
Öncelikle kanunun ifadesinin çok net olmadığını belirtmek ge-
rekmektedir. “ Yabancı ırk ve millet isimleriyle … soyadları kullanılamaz”
ifadesi, yabancı ırk veya millet isimlerinin soyadı olarak kullanılama-
yacağını mı ifade etmektedir? Örneğin, “Alman”, “İngiliz” gibi. Yoksa
ifade etmek istediği şey Türkçe dışındaki dillerde soyadı alınamayaca-
ğı mıdır? Bunu ortaya koyabilmek için ilk olarak meclis tutanakları-
na bakılabilir. Soyadı Kanunu’nun genel gerekçesinde şu ifadelere yer
verilmiştir:
“edildiği veçhile rütbe ve memuriyetin soy adı yerinde kullanılması sui
istimali mucip olacağı
ve aşiret ve yabancı millet isimlerinin de millet birliği mefkuresini rencide
edeceği şüphesizdir. Adliye encümeni üçüncü maddeye (millet) kelimesinden
evvel bir de (ırk) kelimesinin ilâvesile bu maksadı daha ziyade tavzih etmiştir.”4
Gerekçedeki ifadeler çerçevesinde, yabancı bir dilde değil fakat
“Alman”, “İngiliz” gibi yabancı millet isimleriyle soyadı alınama-
yacağı öngörülmektedir. Ancak 27.12.1934 tarihli 2891 sayılı Soyadı
Nizamnamesi’nin 5. maddesine göre de “Yeni takılan soyadları Türk di-
linden alınır.” Nizamname’nin 7. maddesine göre “Yabancı ırk ve millet
isimleri soyadı olarak kullanılamaz.” Dolayısıyla anayasaya aykırılığı ileri
sürülen kural Türkçe dışında bir dilde soyadı alınmasını yasaklayan
kural değildir. Türkçe dışında bir dilde soyadı alınmasını yasaklayan
Nizamname’dir. Kanun’a göre “yabancı bir ırk ve millet ismini”, örneğin
“Alman”, “İngiliz” gibi, soyadı olarak almak yasaklanmıştır. Anaya-
sa Mahkemesi de ilgili kuralın anlamını belirlemek konusunda böyle
bir ayrıma gitmekte 5 ve Nizamname’ye atfen “yeni alınacak soyadlarının
yabancı ırk ve millet ismi olmaması ve aynı zamanda Türk dilinden alınması ”
gerektiğini belirtmektedir.
4
tbmm04023069ss0203.pdf
5 Faruk Turinay, “Yabancı Irk ve Millet İsimlerinin Soyadı Olarak Kullanılması
Yasağı ve Bir Anayasa Mahkemesi Kararının İncelenmesi”, Türkiye Barolar Birliği
Dergisi, Sayı 112, 2012, s.40.