408 / 473
TBB Dergisi 2015 (121)
E. İrem AKI
407
kın ‘dokunulmaz’ bir nitelik taşımadığını, yani kanunla ve ‘kamu yararı’ ve
‘kamu düzeni’ nedenleriyle sınırlanabileceğini kabul etmektedir. Anayasanın
2001 yılında 4709 sayılı Kanunla değiştirilen 13.maddesi, temel hakların ‘…
yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak …
sınırlanabileceği’ni öngörmektedir
.”
10
Anayasa’nın 17. maddesi ise “kamu
yararı” ve “kamu düzenini” sınırlama nedeni olarak saymamıştır.
11
Dolayısıyla, Öden ve Esen’in belirttiği gibi, Anayasa Mahkemesi’nin
“
soyadı üzerindeki ‘kişilik hakkı’nın ‘kamu yararı’ ve ‘kamu düzeni’ neden-
leriyle sınırlanabileceğini söylerken, bu yargının anayasal dayanağını göster-
mesi gerekirdi
.”
12
Anayasa Mahkemesi, kadının soyadına ilişkin kararıyla paralel
bir şekilde soyadı kullanmanın aynı zamanda bir yükümlülük olduğu
üzerinde de durmuştur. Bu kararda kadının soyadı kararından farklı
olarak ailenin korunmasının yanına, ulus birliğini eklemiştir:
“Yasa koyucu kural ile birleştirici, bütünleştirici, çoğunluğun içinde azın-
lığın hak ve hürriyetlerinde ayrımcılık yapılmasını engelleyen, ulusal aidiyet
ilkesi içinde anayasal birliktelik altında aynı topraklarda ve ortak atmosferde
yaşayan vatandaşlar yönünden ulus kimliği ve dili altında toplanan bir dil
kimliği anlayışı getirmiştir.
”
13
Mahkeme, kanun koyucunun “bir dil kimliği” anlayışı getirdiği-
ni, ardından “
Ulus bütünlüğünün algılanabilmesi ve aynı iklimde yaşayan
insanların tasa ve kıvanç ortaklığı, koruma, kollama, yardımlaşma duyguları-
nın devamlılığı ve birbirlerine karşı yabancılaşmalarının önlenmesi nedeniyle
yasa koyucunun bu alana müdahale yetkisi, kamu yararı ve kamu düzeni ni-
teliğini içermekte ve takdir yetkisi içinde”
14
kaldığını belirtmekle birlikte,
bu ifadelerin 1982 Anayasası’yla ilişkisi kurulamamaktadır. Zira yu-
karıda belirtildiği gibi, her hak maddede belirtilen nedenle sınırlana-
10
Öden, Esen, “Anayasa Mahkemesi ve Evli Kadının Soyadı”, s.818.
11
Öden, Esen, “Anayasa Mahkemesi ve Evli Kadının Soyadı”, s.819. Dahası
Mahkeme’nin bu ifadesiyle 2001 öncesi değişikliğe dönüş yaptığı ileri sürülebilir.
Zira 1982Anayasası’nın 13.maddesinin eski haline göre “temel hakve hürriyetler…
kamu düzeninin, genel aşayişin, kamu yararının…korunması amacı ile ve ayrıca
Anayasanın ilgili maddelerinde görülen özel sebeplerle Anayasanın sözüne ve
ruhuna uygun olarak kanunla sınırlanabilir.”
12
Öden, Esen, “Anayasa Mahkemesi ve Evli Kadının Soyadı”, s.819.
13
AYMKD
, Sayı 48, Cilt 2, s.897.
14
AYMKD,
Sayı 48, Cilt 2,
s.897.