dergi-121

“CYPRUS V. TURKEY” KARARI:

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NİN

ULUSLARARASI HUKUK

VE ULUSLARARASI UYUŞMAZLIK SINAVI

Deniz AKÇAY*

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 12 Mayıs 2014

tarihli “

Cyprus

v. Turkey

” kararı,

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin

(GKRY) Temmuz 1974’deki Kıbrıs Barış Harekatı’ndan başlayarak Av-

rupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) denetim mekanizması çerçe-

vesinde Türkiye aleyhine yönelttiği devlet (

requête interétatique/inters-

tate application

) başvurularının

dördüncü ve sonuncusunun esasına

Av. Dr.

Cyprus v. Turkey, (Application no. 25781/94,[GC] Judgment of 12 May 2014.

6780/74 ve 6959/75 ile 8007/77 sayılı ilk üç GKRY başvurusu o dönemde yürür-

lükte olan AİHS sistemine uygun olarak Avrupa İnsan Hakları Komisyonu ‘na

(AİHK) yöneltilmişti. AİHK tarafından birleştirilen ilk iki başvuruya ilişkin AİHK

raporunda AİHS’nin 2. (yaşam hakkı), 3. (işkence ve kötü muamele yasağı), 5.

(kişi güvenliği), 8.(özel ve aile yaşamına saygı hakkı), 13. (etkin başvuru hakkı)

ve 14. (ayrımcılık yasağı) maddelerinin ihlal edildiği sonucuna varılmıştı. Yine o

dönemdeki denetim mekanizması sistemine göre AİHK raporları ilgili devletin

AİHM’nin mecburi yargı yetkisini tanımış olması kaydıyla başvuran ve /veya

davalı devlet tarafından AİHM’ne götürülebilirdi. AİHM’in mecburi yargı yetki-

sinin tanınmadığı durumlarda ise AİHK raporlarının bağlayıcılık kazanabilmesi

için Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin bir kararıyla kabul edilmiş olması

gerekirdi. Komite’nin bu iki rapor hakkında 1979 da kabul ettiği kararda ( Re-

solution DH (79) AİHK raporunun sonuçları ile ilgili olarak ret ya da onay doğ-

rultusunda bir karar alınmamış, buna karşılık “ Kıbrıs’ta insan haklarının kalıcı

biçimde güvence altına alınması, ancak barışın ve iki toplum arasında güvenin

yeniden tesisi ile” gerçekleşebileceği vurgulanmış, “ toplumlararası görüşmeler

bu uyuşmazlığın çözümlenmesine ulaşılmasında uygun çerçeveyi “ oluşturdu-

ğu belirtilmiştir. 8007/77

3. Rum başvurusuna ilişkin AİHK raporunda ise

Türkiye’nin 5. (kişi güvenliği, 8. (özel ve aile yaşamına saygı) ile AİHS’ne EK 1

Protokol’ün mülkiyet hakkına ilişkin 1. maddesinin ihlal edildiği sonucu-

na varmıştır. Bakanlar Komitesi’nin 1992’de aldığı kararda (Resolution DH (92)

12) yine AİHK sonuçları hakkında herhangi bir karar alınmamış, AİHK raporu-