dergi-122

TBB Dergisi 2016 (122)

D. Çiğdem SEVER

189

Sonuç

Türkiye’de önümüzdeki yıllarda bireysel başvurularla yargı gün-

deminde daha fazla yer tutması beklenen hapsedilenlerin hak ve

özgürlükleri ile hapishane idarelerinin yetkileri konusundaki değer-

lendirmeler insan haklarına ve insan onuru kavramına bakış açısı

bağlamında son derece önemli bir konudur. Alternatif cezalandırma

yöntemleri arayışı, hapsedilenlerin de tıpkı diğer insanlar gibi insan

hakları öznesi olarak kabul edilmesi, hapishanelerin denetim meka-

nizmalarının güçlendirilmesi gibi gelişmeler hapsedilen haklarının

sınırına ilişkin önemli tartışmaları da beraberinde getirmiştir.

İdare hukuku açısından öncelikle vurgulanması gereken, infaz

sisteminin de kamu hizmeti niteliğinde olduğu ve pekçok kamu hiz-

metinde olduğu gibi kolluk yetkileriyle içiçe geçtiğidir. Hapishane ida-

relerinin sunduğu kamu hizmetinin özgül nitelikleri idarelerin yet-

kilerinde artışa yol açarken, devlet gözetimindeki bu bireylerle ilgili

idarelerin yükümlülük ve sorumluluğu da artmaktadır. Bu yüküm-

lülüklerin arttığı en önemli durum ise dezavantajlı kişilerin hapsedil-

mesidir. Türkiye’de özel ihtiyaçlara sahip olan dezavantajlı gruplara

yönelik düzenlemelerin eksikliği hapishanelerde insan haklarına iliş-

kin önemli sorunları beraberinde getirmektedir. Bunun dışında, ha-

pishanelerin insan haklarına duyarlı yapısı dikkate alınarak hapisha-

ne idarelerinin yetkilerinin hem idari, hem yargısal denetiminin etkin

olması son derece önemlidir.

Anayasa Mahkemesi’nin anayasaya aykırılık ve bireysel başvu-

ru şeklindeki ikili yargısal işlevi henüz yeni bir olgu olmakla birlikte

Mahkemenin incelenen kararlarında anayasaya aykırılık değerlendir-

melerinde özgürlük ve sınırlandırma rejimine ilişkin yaklaşımı ile bi-

reysel başvurulardaki tutumu ve söylemi farklılaşabilmektedir. İtiraz

başvurularında verdiği kararlarda hak ve özgürlük sınırlandırmaları-

nı bir öncül ve hapsedilmenin doğal bir sonucu olarak ifade edebilir-

ken bireysel başvurularda -ret kararı verse dahi- bu kişilerin eşit birer

hak öznesi olduğuna vurgu yapmaktadır. Diğer yandan bu kararların

yazımındaki farklar da hak ve özgürlüklere bakış açısı bağlamında

farkları ortaya çıkarmaktadır. Mahkemenin bireysel başvurularda sı-

nırlandırma koşullarını kimi zaman tek tek değerlendirmesine karşı-