dergi-122

TBB Dergisi 2016 (122)

Ezgi AYGÜN EŞİTLİ

197

Bu anlayış, henüz taraf olmadığımız “Cezai konularda iki dereceli

yargılanma hakkı” başlıklı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)

Ek 7 Numaralı Protokol’ün 2. maddesinde ifade olunan “cezai konular-

da iki dereceli yargılanma hakkına” da uygundur.

İlgili maddeye göre; “bir mahkeme tarafından cezai bir suçtan

mahkûm edilen her kişi, mahkûmiyet ya da ceza hükmünü daha yük-

sek bir mahkemeye yeniden inceletme hakkını haiz olmalıdır”.

Öte yandan bu yol da diğer olağanüstü kanun yolları gibi kesin

hüküm otoritesini ortadan kaldırdığından, ancak hükme etkili ve baş-

ka türlü giderilmesi imkânı olmayan hukuka aykırılıkların varlığı ha-

linde, kanunla muayyen şartları taşımak kaydıyla başvurulması gere-

ken istisnai bir çare olarak kullanılmalıdır.

II. TARİHSEL SÜREÇ

Bu kanun yolu Türk hukukunda ilk olarak, Haziran 2005 tari-

hinde yürürlükten kaldırılan 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü

Kanunu’nun (CMUK) 343. maddesinde “Yazılı Emir ile Bozma”

başlı-

AİHS, Ek 7. Protokol, md. 2 - Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı

1. Bir mahkeme tarafından cezai bir suçtan mahkûm edilen her kişi, mahkûmiyet

ya da ceza hükmünü daha yüksek bir mahkemeye yeniden inceletme hakkını haiz

olacaktır. Bu hakkın kullanılması, kullanılabilme gerekçeleri de dâhil olmak üze-

re, yasayla düzenlenir.

2. Bu hakkın kullanılması, yasada düzenlenmiş haliyle az önemli suçlar bakı-

mından, ya da ilgilinin birinci derece mahkemesi olarak en yüksek mahkeme-

de yargılandığı veya beraatını müteakip bunun temyiz edilmesi üzerine verilen

mahkûmiyet hallerinde istisnaya tabi tutulabilir.

“CMUK, md. 343 (Değişik madde: 08/06/1936 - 3006/1 md.)

Yazılı Emir ile Bozma

Hakim tarafından ve mahkemelerden verilen ve Temyiz Mahkemesince tetkik

edilmeksizin kat’ileşen karar ve hükümlerde kanuna muhalefet edildiğini haber

alırsa Adliye Vekili, o karar veya hükmün bozulması için Temyiz Mahkemesine

müracaat etmesi için Cumhuriyet Başmüddeiumumiliğine yazılı emir verebilir.

Bu emirde bozulmayı müstelzim kanuni sebepler gösterilir.

Cumhuriyet Başmüddeiumumisi tebliğnamesine yalnız bu sebepleri yazar ve

dosyayı Temyiz Mahkemesine verir.

Temyiz Mahkemesi dermeyan olunan sebepleri varid görürse karar ve hükmü

bozar.

Mahkemelerden davanın esasına da şamil olarak verilen hükümlerin bu suretle

bozulması alakadar kimseler aleyhine tesir etmez.

Bozulma, bu kimselerin lehine ise aşağıda yazıldığı gibi muamele olunur:

1. Varid görülen bozma sebepleri mahküm olan kimsenin cezasının tamamile

kaldırılmasını müstelzim ise, Temyiz Mahkemesi evvelce hükmolunan cezanın