dergi-122

Bazı Açılardan Türk Vergi Sistemi Eleştirisi: Kirli Yaşıyoruz, Temizmiş Gibi Yapıyoruz

244

Tablo 4’e bakıldığında genel olarak cari işlemler açığındaki artışın

özel tüketim vergi gelirlerindeki artıştan daha yüksek seyrettiği görül-

mektedir. 2012 ve 2014 yıllarında cari işlemler açığındaki artışın negatif

görünmesinin sebebi ülkenin yıllık büyüme rakamlarının da oldukça

düşük kalmasıdır. 2008 yılında ülkemiz yüzde 0,7 büyüyebilmiş, 2009

yılında ise ülkemizde yüzde 4,8 küçülme yaşanmıştır. Negatif ya da dü-

şük oranlı büyüme rakamları ÖTV gelirlerine ve cari işlemler açığına

da yansımıştır. Özetle kayda değer büyüme olsun ya da olmasın özel

tüketim vergisi oranları ya da gelirlerindeki artışın cari işlemler açığı-

nı azaltıcı etkisi bulunduğunu söylemek pek makul görünmemektedir.

“Üretemiyorum, hiç olmazsa satın aldırmayayım” mantığıyla talebi kıs-

mak niyetiyle konulan yüksek ÖTV oranları, cari açığı azaltmadığı gibi

nihai tüketici üzerinde acımasız bir vergi yükü olarak kalmaktadır. Bu

durumda, olan vatandaşa olmakta ve cari açık aksine artmaktadır.

Bütçenin finansmanında oldukça büyük bir pay sahibi olduğu için

ülkemizde özel tüketim vergisi, maliye politikasında politika belirleyi-

cilerin kullandığı önemli argümanlardan birisi konumundadır. Bütçe-

ye yaptığı ciddi katkı karar vericilerin de iştihasını kabartmıyor değil.

Son yıllarda özel tüketim vergisi oranlarındaki aşırı yükselme eğilimi

yukarıda ifade ettiğimiz gibi bu verginin gelir boyutundan kaynakla-

nıyor. Ancak bu vergi oranlarının ülkemizde oldukça yüksek seyret-

mesinin temel nedeni gelir boyutu değil, cari açık boyutudur. Ne yazık

ki ülkemizde kronik hale gelen cari açık probleminin çözümü en başta

özel tüketim vergisi oranlarındaki artışta aranmaktadır. Öyle ki ithal

edilen bazı ürünlerin özel tüketim vergisi bu ürünlerin maliyetini aş-

makta hatta maliyetinin birkaç katını bulabilmektedir. Çeşitli yıllarda

cari açık ile ÖTV arasında nedensellik bağının bulunup bulunmadığı

birçok çalışmaya konu edilmiş ve ÖTV oranlarının ülkemizde bu denli

artırılmasını gerektirecek bir nedensellik bağı tespit edilememiştir. Bu

çalışmalar sonucunda cari açıktan ÖTV’ye doğru pozitif yönlü bir ne-

densellik ilişkisi tespit edilmiştir. Buna göre, ilgili dönemde Türkiye’de

cari açığın ÖTV’nin nedeni olduğu ve cari açık arttığı dönemlerde ÖTV

gelirlerinin de artış gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bu konu üzerinde yapılan bir çalışmaya

göre cari açıkla birlikte

ÖTV gelirlerinin artış göstermesi normal karşılanmaktadır. Cari açığın

Ahmet Uğur, Ekrem Yusuf Akbaş, Mehmet Şentürk, “Özel Tüketim Vergisi Oran-

larındaki Artış Cari Açığa Çözüm Olabilir mi?”,

Yaşar Üniversitesi Dergisi

-2012(26)