dergi 123

Avukat Hakkında Arama ve Elkoyma

106

konut dokunulmazlığı yanında haberleşme özgürlüğü, mülkiyet hak-

larına müdahale oluşturan bir koruma tedbiridir.

Ceza muhakemesinde başvurulan koruma tedbirlerinden olan

arama ve elkoymanın yapılabilmesi için gerekli şartlar Anayasa’da

düzenlenmiştir. Yukarıda belirttiğimiz temel hak ve özgürlüklere

müdahale oluşturan arama ve elkoyma için öncelikle, Anayasa’nın

20. maddesinin ikinci fıkrası ve 21. maddesinde belirtilen sebeplerden

bir veya birkaçının bulunması gerekmektedir. Bunlar milli güvenlik,

kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ah-

lakın korunması ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunma-

sı sebepleridir. Bununla birlikte, bu sebeplerden bir veya birkaçının

bulunması da yeterli olmamakta, ayrıca kural olarak usulüne göre

verilmiş hâkim kararının bulunması gerekmektedir. Usulüne göre

verilmiş hâkim kararının bulunmasının istisnasını ise gecikmesin-

de sakınca bulunan haller oluşturmaktadır. Böylece, gecikmesinde

sakınca bulunan hallerde kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı

emri ile arama ve elkoyma koruma tedbirlerine başvurulabilecektir.

Ancak bu durumda kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emrinin

yirmi dört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulması gerekmek-

tedir. Yazılı emrin onayına sunulduğu hâkim ise kararını el koyma-

dan itibaren kırk sekiz saat içinde açıklayacaktır. Yazılı emrin yirmi

dört saat içinde hâkim onayına sunulmadığı ya da hâkimin, yazılı

emrin onayına sunulduğu andan itibaren kırk sekiz saat içinde ka-

rarını açıklamadığı durumlarda el koyma kendiliğinden kalkacaktır.

Anayasa’nın 20. maddesinin ikinci fıkrasında ve 21. maddesinde yer

alan düzenlemeler arama ve elkoyma işlemlerinin anayasal dayanak-

ları olup,

bu dayanaklardan yoksunluk arama ve elkoyma işlemlerini

hukuka aykırı kılacaktır.

(muhafaza) altına alınır. Yanında bulunduran kişi bu değerleri rızasıyla teslim

etmezse, bunlara el konulur yani bunlar zilyedinden zorla alınır. (CMK m. 123).

Yasa’ya göre elkoyma, eşyanın veya malvarlığı değerlerinin rızayla teslim edilme-

mesi halinde söz konusu olur. (CMK m. 123/2)”. bkz. Centel/Zafer, s. 386.

Öztürk/Tezcan/Erdem/Sırma vd., s. 501 vd. , Aramanın konut dokunulmazlığı

ve özel yaşamın gizliliğine müdahale oluşturmasının yanında; kişi özgürlüğü ile

vücut dokunulmazlığına da müdahale oluşturan bir koruma tedbiri olduğu haklı

olarak ifade edilmektedir. bkz. Centel/Zafer, s. 374.

Serhat Sinan Kocaoğlu, “Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denet-

lenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygula-

mada Avukatın Bağımsızlığı”,

Ankara Barosu Dergisi

, Sayı: 2012-1, 2012, s. 49.