276 / 561
TBB Dergisi 2016 (124)
Yeşim YILMAZ
275
CMK’nın 75. maddesinde ayrı bir tedbir olarak düzenlenmiştir. Beden
muayenesi, iç ve dış beden muayenesi olmak üzere ikiye ayrılmakta-
dır. Şüpheli veya sanığın dış beden muayenesi, mağdurun dış beden
muayenesinden (CMK m.76) farklı olarak kanunda düzenlenmemiştir.
Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik
Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik’in 3. maddesi uyarınca ise “vü-
cudun dış yüzeyi ile kulak, burun ve ağız bölgelerinin gözle ve elle ya-
pılan yüzeysel tıbbî inceleme” dış beden muayenesi olarak nitelendi-
rilmiştir.
90
Bu çerçevede kişinin üstünde veya elbiselerinde bir delilin
araştırılması üst araması kapsamında iken vücut içinde ve yüzeyinde
bir delil araştırılması beden muayenesi kapsamındadır.
91
CMK m.75/4
hükmü uyarınca cinsel organlar veya anüs bölgesinde yapılan muaye-
ne iç beden muayenesi sayılmaktadır.
Üst araması yapılırken kişinin üzerinde taşıdığı giysilerde arama
yapılabileceği gibi, kişinin bu giysilerin altında çıplak bedeninde bir
şey bulunup bulunmadığının gözle tespiti de üst araması kapsamın-
dadır.
92
Hukukumuzda çıplak aramaların yasal dayanağı Adli ve Ön-
leme Aramaları Yönetmeliği ve Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük’tür. Adli ve
Önleme Aramaları Yönetmeliği’nin “Karar veya yazılı emir üzerine
üst ve eşya aramasının icrası” başlıklı 29. maddesinde giysiler çıkar-
tılmak suretiyle üst araması yapılabilecek haller gösterilmiştir. Buna
göre: arama yapılmadan önce, bu aramayı yapmanın neden gerekli
görüldüğü ve nasıl yapılacağı, o birimde görevli en üst kolluk âmiri
tarafından ilgiliye bildirilir. Arama, aynı cinsiyetten görevliler tara-
fından yapılır; arama işlemi kimsenin görmemesini sağlayacak tedbir-
ler alınarak gerçekleştirilir. Arama, kişinin utanma duygusunu en az
ihlâl edecek bir şekilde yapılır; önce bedenin üst kısmındaki giysiler
çıkarttırılır; bedenin alt kısmındaki giysiler, üst kısmındaki giysiler
giyildikten sonra çıkarttırılır. Bu giysiler mutlaka aranır. Arama sı-
rasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Arama,
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2009.
90
Şüpheli ve sanık üzerinde dış beden muayenesi, ilgili makamlardan talep edilerek
ve ancak hekim tarafından yapılır. (Yönetmelik m. 5)
91
Centel-Zafer, s. 278. Şüpheli veya sanığın dış beden muayenesinin arama hüküm-
lerine tabi olduğu görüşü için bkz. Öztürk ve Diğerleri, s. 478.
92
Keskin Kiziroğlu, s. 146.