279 / 561
Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama...
278
kisinin doğacağı haller ise PVSK m. 4/A ve Adli ve Önleme Aramaları
Yönetmeliği’nin 27. maddesinde düzenlenmiştir. Aracı durdurma yet-
kisinin doğabilmesi için PVSK’da makul sebep ve Yönetmelik’te umma
derecesinde makul şüphe bulunması gerektiği belirtilmiştir.
101
Dur-
durma yetkisi kapsamında araçlarda yapılacak aramaya ilişkin olarak
bir kişinin üzerinde ve aracında silah veya tehlike oluşturan diğer bir
eşyanın bulunduğuna ilişkin şüphe halinde polise tanınan yetkileri
düzenleyen PVSK hükmü 27.3.2015 tarihli ve 6638 sayılı Kanun’un 1.
maddesiyle değiştirilmiştir. Buna göre, el ile dıştan kontrol hariç, kişi-
nin üstü ve eşyası ile aracının dışarıdan bakıldığında içerisi görünme-
yen bölümlerinin aranması; İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenecek
esaslar dâhilinde mülki amirin görevlendireceği kolluk amirinin ya-
zılı, acele hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle
yapılabilecektir. Kolluk amirinin kararı yirmi dört saat içinde görevli
hâkimin onayına sunulur. Bu fıkra kapsamında yapılan araç arama-
larına ilişkin olarak kişiye, arama gerekçesini de içeren bir belge veri-
lir.
102
Böylelikle amirin emri üzerine kolluğun durduğu aracın torpido
gözünü, bagajını dilediği gibi arayabilmesine imkân sağlanmıştır.
Bilgisayarlarda, program ve kütüklerinde arama
103
yapılması ise
CMK’da özel olarak düzenlenmiş ve farklı usullere tabi tutulmuştur.
CMK’nın 134/1. maddesi gereğince, bir suç dolayısıyla yapılan soruştur-
mada, somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve
kadar başkalarının göremeyeceği tarzda yapılır. Detaylı inceleme yapılması ge-
reken hâllerde, başka yere götürülerek arama yapılabilir. Deniz şartları sebebiyle
aramanın denizde mümkün olmaması veya deniz aracının ayrıntılı aranmasının
gerektiği hâllerde şüpheli deniz aracı en yakın ve uygun limana çekilerek arama
limanda yapılabilir. Araç araması sırasında rastlanan özel kâğıt ve zarflar, içinde
müsadereye tâbi bir eşya bulunması ihtimali dışında açılmaz; açılsa dahi yazılı
bilgiler okunamaz.
101
Durdurma bazı hallerde suç işlenmesini önlemek, bazı hallerde ise suç işlendikten
sonra yapılır. Bu çerçevede PVSK ve Yönetmelik’teki şüphe derecelerinin yerinde
ve doğru olduğuna ilişkin bkz. Kunter-Yenisey-Nuhoğlu, s. 1071.
102
Öncelikle bu düzenleme yürütme organına, yasama yetkisinin devri anlamına
gelmektedir. Yine arama yapma yetkisinin yürütme organına bırakılmasından
dolayı Anayasa’ya aykırılık teşkil eder. Zira hükümde Anayasa’da ifade edilen
kanunla yetkili kılınmış mercii şartına uyulmamıştır. Düzenlemenin Anayasa’ya
aykırılık oluşturan bir diğer yönü ise, Anayasa’da yer alan yazılı emir kuralının
ihlal edilmesidir.
103
Bilgisayarlarda, program ve kütüklerinde arama aramanın özel bir türü ve ayrı bir
koruma tedbiri olarak düzenlenmiştir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Özbek ve Diğerleri,
s. 421 vd.; Hakeri-Ünver, s. 428.; Centel-Zafer, s. 411 vd.