Dergi(124)

271 / 561

Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama... 270
lama olmaksızın aramaya rıza göstermesi halinde hâkim kararı veya
yetkili merciin yazılı emri olmadan arama yapılabileceği68 ve rıza ile
aramanın mukayeseli hukukta da kabul gören yerinde bir uygulama
olduğu ifade edilmiş olsa da69 arama koruma tedbiri açısından devlet
gücüyle karşı karşıya kalan bireyin, maddi-manevi her türlü baskıdan
uzak özgür iradeyle rıza göstermesi genel gerçeklikle bağdaşmayacak-
tır.70 Bu kapsamda Yönetmeliğin 8/f. maddesindeki karar ve emir ol-
maksızın ilgilinin rızası ile arama yapılabileceğine ilişkin ibare Danış-
tay 10.Dairesinin kararı ile iptal edilmiştir.71 Özel hayatın gizliliği ve
konut dokunulmazlığı hakkı Anayasa›ya göre vazgeçilmez haklardan
olduğundan Danıştay bu hakları kişinin üzerinde serbestçe tasarruf
edebileceği haklar kategorisinde değerlendirmemiş ve bireyle kolluk
arasındaki güç dengesizliği nedeniyle rızanın mutlaka sakatlanmış
sayılacağını karine olarak kabul etmiştir.72 Rıza ile arama kurumunun
hukuki dayanaktan yoksun bırakılmasıyla rıza ile yapılan aramalar
68 Feridun Yenisey, İnsan Hakları Açısından Arama, Elkoyma, Yakalama ve İfade
Alma, Ankara, 1995, s. 37.
69 Kunter-Yenisey-Nuhoğlu, s. 1078.
70 Keskin Kiziroğlu, s. 162.
71 “Anayasanın ‘Temel Haklar ve Ödevleri’ kısmında yer verilen ‘özel hayatın gizli-
liği’ ve ‘konut dokunulmazlığı hakkı dokunulmaz, vazgeçilmez, kişiliğe bağlı te-
mel haklardandır. Anayasa’nın 20. ve 21. maddelerinde bu hakkın hangi hallerde
ve nasıl sınırlanabileceği belirtilirken, anılan hakların “vazgeçilmez” niteliği nede-
niyle sınırlama usulleri içinde ‘ilgilinin rızası’ na yer verilmemiştir. Gerek Anaya-
sanın ilgili maddelerinde, gerek 5271 sayılı yasada, özel hayatın gizliliği ve konut
dokunulmazlığı hakkı ile kamu güvenliği arasında bir denge kurulmaya çalışılır-
ken, birey ile kolluk arasındaki güç dengesizliğinin, ilgilinin rızasını sakatlayabi-
leceği endişesiyle bu hakların mümkün olduğunca yargı yerlerince verilen karar-
larla sınırlanması esası benimsenmiştir. Anayasanın sıkı bir şekilde korumakla
yetinmeyip sınırlama ölçütlerini de sıkı kurallara bağladığı temel haklardan olan
‘özel hayatın gizliliği’ ve ‘konut dokunulmazlığı’ hakkından tümüyle vazgeçil-
mesi anlamına gelen ‘rıza’ müessesesinin, bu hakların ihlalini kolaylaştıracağı ve
Anayasa ile getirilen korumayı işlevsiz bırakacağı açıktır.” gerekçesiyle iptal kara-
rı verilmiştir. Danıştay 10.Dairesi E. 2005/6392 K. 2007/948. T. 13.03.2007 http://
pdf Erişim Tarihi: 12.3.2015. Davalı idarelerin temyizi üzerine Danıştay İdari
Dava Daireleri Kurulunun 14.09.2012 gün ve 2007/2257 E. 2012/1117 K. sayılı ka-
rarı ile “Ceza Muhakemesi Yasası’nın 116. ve 122. maddeleri arasında düzenlenen
“şüpheli ve sanıkla ilgili arama”, dolayısıyla “adli arama” konularından Adalet
Bakanlığının düzenleme yetkisi olmadığından, Yönetmeliğin dava konusu hü-
kümlerinde bu nedenle hukuka uyarlılık bulunmamaktadır.” denilmek suretiyle
farklı gerekçeyle Danıştay 10. Dairesinin iptal kararı onanmıştır.
Erişim Tarihi: 12.3.2015.
72 Centel-Zafer, s. 392.