125

Siyasi İktidarın Geçirdiği Dönüşümler Bağlamında Cezalandırmanın Seyri

period. One can say that punishment, which changed throughout

time, maintained a certain characteristic at every historical stage: it

was always used by the powerful classes and the political instituti-

ons shaped by them to protect themselves.

Keywords:

Political Power, Punishment Policy, Historical Pha-

ses and Globalization

GİRİŞ

Suç ve ceza pratiklerinin tarihsel süreçteki seyrini anlamanın en

iyi yolu; bu seyri şekillendiren siyasi iktidarın dönüşümlerinin ana

uğraklarını kavramaktan geçiyor. Çünkü; her iktidar dönüşümü, suç

ve cezanın da dönüşmesi, dönüştürülmesi anlamına gelmektedir. Bu

dönüşüm, yeni suç politikalarını ve cezalandırma tekniklerini şekil-

lendirmiştir. Bu bağlamda; her siyasi iktidar kendi gereksinimlerine

ve önceliklerine uygun suç ve ceza dönüşümlerini gerçekleştirmiştir.

Bu dönüşümler, ana başlıklar altında irdelenebilir. Başlıkları be-

lirleyen de, adı geçen her dönemin yukarıda söylendiği gibi siyasi ik-

tidarın dönüşümüne işaret etmesidir. Bu bağlamda; ilkel toplumlar ve

geçiş dönemi, feodal dönem ve ortaçağ kent dönemi, modern devlet ve

küreselleşme ana uğraklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Suç ve ceza

pratikleri, bu başlıkları içeren dönemlere göre faklılıklar göstermek-

tedir.

Her dönemin kendi içinde özgün deneyimler içerdiği söylense de,

benzerlikler tespit etmek de mümkündür. Buradaki temel itkinin, ik-

tidarın kendini güvenceye alması olduğu söylenebilir. Bunun dışında,

iktidarı güvenceleyen mekanizmalar da değişmektedir. Çünkü iktidar

farklılaştıkça, iktidarın kendi koruma araçları da, olanakları da değiş-

mektedir. İktidar geliştikçe, bu mekanizmaların daha incelikli teknik-

ler geliştirdiğini söyleyebiliriz. Çalışmada bu ana uğraklar, suç ve ceza

pratiklerinin biçimlenişi bağlamında irdelenmeye çalışılacaktır.

I. İlkel Toplumlar ve Geçiş Dönemi

İlkel toplumlar farklılaşmaya uğramamış, eşitlikçi yapıya sahip

birliklerdi. Devletin kurumsallaşmadığı klanlardan oluşan ilkel top-

lumlarda, klan üyelerince işlenen suç, öç yöntemine uygun bir tepkiyle