125

Siyasi İktidarın Geçirdiği Dönüşümler Bağlamında Cezalandırmanın Seyri

laştırmaya çalışmışlardır. Diğer taraftan; kısasa doğru da

bir evrilme

de olmuştur. Örneğin, Babil yasaları kısasa açıkça yer vermiştir. Diğer

bir gelişme de kolektif sorumluluktan bireysel sorumluluğa geçiştir.

Bireysel sorumluluk, suçu işleyen kişinin bu davranışından sorumlu

olması ve failin dışındaki üçüncü kişilerin suç olarak nitelendirilen

davranıştan sorumlu tutulmamaları, cezalandırılmamalarıdır.

II. Feodal Dönem ve Ortaçağ Kent Dönemi

Güçlü merkezi bir otoritenin bulunmayışı ve iktidarın parçalan-

mış olması, Batı Avrupa’daki feodal örgütlenişin en önemli özelliğidir.

Böyle bir yapılanma, himaye ilişkisini beraberinde getirmiştir. Cer-

men akınlarıyla göç eden kitlelerin güvenlik ihtiyacı, himaye ilişkile-

rini şekillendirmiştir. Bu himaye ilişkisi, korunma karşılığında senyö-

rün toprağında çalışma yükümlülüğünü içermektedir.

Senyörün, egemenliğinde bulunan topraklardaki serfleri yargıla-

ma yetkisi bulunuyordu. İktidarın parçalı yapısının yargı alanındaki

yansıması, herkesin kendi senyörünün mahkemesinde yargılanması-

dır. Bu nedenle feodal düzende adaletten değil, adaletlerden söz edi-

lebilir.

Ayrıca; kilisenin de yargı yetkisi bulunuyordu. Kilise, hem din yet-

kilerini kendi alanı içersine almak istiyor hem de dinsel sayılan bazı

suçların laikler tarafından işlense bile kendi yargı alanına girdiğini

savunuyordu. Feodal çağda adli yetkilerin parçalanmışlığı, birbiriyle

karışmış olması ve çok düşük düzeyde etkileşim içersinde olmaları,

adalet sisteminin en belirgin özelliği olarak görünmektedir. Bir sürü

mahkeme, her türlü davada kendini yetkili görmektedir. Bazı kurallar

aralarındaki yetki paylaşımını düzenlese de, bu düzenlemeler de çok

zaman belirsizliklerin ortaya çıkmasına kapı aralamıştır. Örneğin bazı

senyörlük kayıtları, rakip mahkemelerin yetki talepleriyle doludur.

Davalarının hangi mahkemede görüleceği konusunda umutsuzluğa

Foucault, s.201

Nevzat Toroslu, “Cezai sorumluluğun gelişimi”,

Yargıtay Dergisi

, Ankara, 1990,

C.16, S.1-2, s.121

Alaeddin Şenel, Siyasal Düşünceler Tarihi, 6.b., Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları,

1996, s.214

Ayferi Göze, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 7.b. , İstanbul: Beta Yayınevi,

1995, s.67