Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Ufuk YEŞİL

grupların da okul açmalarına imkân tanınmıştır. 1864 yılında Papa,

“

her bireyin kendi aklıyla dinler arasında tercih yapabilme özgürlüğü”

nün

de yer aldığı seksen maddelik yanlış ve kınanmış düşünceyi halka du-

yurmuştur.

Devlet idaresinde kısa sürede olsa Katolik egemenliğinin bulun-

ması ve kiliseye verilen ayrıcalıkların ne gibi sonuçlar doğurabilece-

ğini görmüş olan Cumhuriyetçiler geçmişte edindikleri tecrübeler

ışığında 1879 yılında yapılan seçimi kazanmış ve yönetimi ele geçir-

mişlerdir. Cumhuriyetçilerin iktidara gelmesi Fransa’da laikliğin ge-

lişmesi yolunda ikinci önemli adım olmuştur. Bu dönemde

“din”

unsu-

ru ilk, orta ve yüksekokulların tamamının programından çıkartılmış,

manevi ve dinsel eğitimin yerini yurttaşlık eğitimi almış, eğitim üc-

retsiz ve zorunlu hale getirilmiş, çocukların dini eğitim alabilmeleri

için haftada bir gün okulların tatil edilmesine karar verilmiştir. 1881

yılında mezheplere ait mezarlıklar kaldırılmış, 1884’te boşanma huku-

ku değiştirilmiş ve sivil erkekler için boşanma kanunu getirilmiştir.

Bu dönem, laikliğin asıl fonksiyonunu ifa ettiği dönem olarak da

kabul edilebilir. Bu dönemde laiklik ilkesinin gelişimi, eğitim ve öğ-

retimin kendisini dini unsurlardan arındırması şeklinde göstermiş-

tir.

Cumhuriyetçilerin sergiledikleri kilise karşıtı politikalar Fransız

hukuk sistemini de önemli şekilde etkilemiş, günümüzde bile geçerli

olan ve kilisenin toplumsal yaşama müdahalesini engelleyen kanun-

ların çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu kanunlardan birisi 1 Temmuz

1901’de kabul edilen Dernekler Kanunu’dur. Bu kanun ile bütün dini

cemaatlerin yetki talebinde bulunmaları şartı getirilmiş ve parlamen-

todan onama al(a)mayan cemaatlerin tamamı kanun dışı sayılarak mal

varlıklarına el konulmuştur. Bu kanun nedeniyle yüzlerce cemaat ka-

panmış, binlerce din görevlisi de Fransa dışına sürülmüştür.

Duffar, s. 48; Baubert, s. 97; Kuru, s. 144-145.

Peter Antes, “Fransa’da Sekülarizm ve Laiklik”, (Çev. Nezih, Pala), Devlet ve Din

İlişkileri -Farklı Modeller, Konseptler ve Tecrübeler, Konrad Adenauer Vakfı Ya-

yınları, Ankara 2003, s. 10; Aksoy, s. 224, Kuru, s. 147; Duffar, s. 49; Küçük, Dini

Semboller, s. 98.

Bülent Tanör ve Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına göre Türk Anayasa Huku-

ku, Beta Yayınları, 14. Bası, İstanbul 2012, s. 90.

T. Jeremy Gunn, Din Özgürlüğü ve Laisete, ABD ile Fransa Arasında Bir Karşılaş-

tırma, (Edi. Atilla Yayla), (Çev. Hüseyin Bal, Ömer Faruk Altıntaş), Ankara 2005,

s. 36; Kuru, s. 153; Küçük, Dini Semboller, s. 98-99.