Sayi126

Erciyes Üniversitesi BAP Birimi koordinatörlüğü tarafından desteklenen SBD-12-

4155 numaralı “Osmanlı Devleti’nde Fikri Mülkiyet (1850-1914)” adlı Doktora Tez

çalışmasından türetilmiştir.

Yrd. Doç. Dr., Kafkas Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü,

OSMANLI DEVLETİ’NDE

MARKA HUKUKUNUN GELİŞİMİ

THE DEVELOPMENT OF TRADE LAW IN THE OTTOMAN STATE

Tolga AKAY

Özet:

Marka kavramı Sanayi Devrimi’nin etkisiyle XIX. yüzyıl-

dan itibaren küresel boyutta önemli bir gelişim sağlayarak iktisadi

hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Markalaşmanın

artması hukuki düzenlemeleri beraberinde getirmiştir. Avrupa

devletlerinin birçoğu, ulusal marka himaye kanunlarını kabul

ederken, markanın uluslararası himayesini kapsayan anlaşmala-

rın da hazırlanmasında öncülük etmişlerdir. Osmanlı Devleti de

Avrupa’da cereyan eden bu gelişimleri takip ederek, uygulama

sahasına koymuştur. Bu süreç, öncelikle Osmanlı esnafının, Sa-

nayi Devrimi sonucu seri üretime geçen Avrupalı üreticilere karşı

korunması kapsamında ele alınırken 1871 yılına geldiğimizde ilk

Osmanlı marka kanunu olan Alamet-i Farika Nizamnamesinin or-

taya çıkmasıyla sonuçlanmıştır. 1888 yılında yapılan değişikliklerle

iyileştirilen Nizamname, Osmanlı Devleti’nin marka hukukunun

temel dayanağını oluştururken, Türkiye Cumhuriyeti’ne de akta-

rılan önemli bir miras olmuştur. Çalışmamızda, Osmanlı marka

hukukunun gelişim süreci ortaya konulmaya çalışılırken, düzenle-

melerin uygulama sahasına yansımaları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Modernleşme, Alamet-i

Farika, Marka

Abstract:

Having been significantly developed on a global

scale with the influence of the Industrial Revolution beginning

with the 19th century, the concept of trademark became an indis-

pensable part of economic life. The rise of branding led to legal

arrangements. Many European states accepted national trade-

mark protection laws and pioneered the introduction of agree-

ments regarding international protection over trademarks. Fol-

lowing these developments that were occurring in Europe, the

Ottoman State also applied those principles into the field of prac-

tice. This process manifested especially in the context of the pro-

tection of Ottoman tradesmen against European manufacturers