Sayi126

Osmanlı Devleti’nde Marka Hukukunun Gelişimi

378

İkincisi markaların satış, devir ve miras bırakılması ile ilgilidir.

Markadan tasarruf edenler, hükümetin resmi müsaadesi ile markala-

rını başkalarına satabilecekleri gibi vefat durumunda mirasçılarına da

haklarını devredebileceklerdi.

Üçüncü değişiklikte tescil yeri olarak, İstanbul’da Ticaret Nezare-

ti, taşrada ise ilgili nezarete gönderilmek üzere idare meclisleri adres

gösterilmiştir. Dördüncü değişiklik alamet-i farikanın kesin tescilini

sağlayan ilmühaberi gönderen Divan-ı Ahkâm-ı Adliye Nezareti’nin

kaldırılması nedeniyle bu işlemi Adliye Nezareti’nin devralmasıdır.

Beşinci değişiklik, markalar ile ilgili davaların görüleceği mahke-

me ile ilgilidir. Daha önce kaza deavi meclisleri ile liva temyiz mecli-

sinde görülen davalar, adi dava niteliğindeyse bidayet mahkemelerine,

markaların taklit ve tasarrufu hakkındaki davalar ise ceza mahkeme-

lerine alınmıştır.

Nizamnamenin Uygulanmasında Görülen Sorunlar

Tescil Sorunu

Alamet-i Farika Nizamnamesi temel olarak markaları himaye

ederek, ticaret hayatının düzenlenmesine ve üretici ile tüketicilerin

korunmasına hizmet ediyordu. Bu koruma kapsamında en başta gelen

fiil de tabi olarak bir markanın taklitlerinin ortaya çıkmasıdır. Bir üre-

tici markasını tescil ettirdikten sonra başka bir üretici de aynı markayı

yine ilgili kurumlarda tescil ettirmekte, böylelikle markaları tescil edi-

len şahıslar yanında, tescili gerçekleştiren kurumun da sürece dâhil

olması durumu ortaya çıkmaktadır.

Her ikisi tescil edilmiş marka davalarına bakan Bidayet ve Ceza

Mahkemeleri, bu tür başvuruların büyük bölümünü, davaya konu

olan markalar arasında ancak küçük benzerlikler olduğu gerekçesiyle

reddetme yoluna gitmiştir. Bununla birlikte Şûra-yı Devlet’in 12 Ka-

BOA, HR. HMŞ. İŞO, Dosya No: 94, Gömlek No: 23, 27.T.1327, 4. madde.

BOA, HR. HMŞ. İŞO, Dosya No: 94, Gömlek No: 23, 27.T.1327, 9. madde.

BOA, HR. HMŞ. İŞO, Dosya No: 94, Gömlek No: 23, 27.T.1327, 11. madde. 1888 ta-

rihli nizamnameye 5 Eylül 1901 tarihinde yapılan ilave ile ruhsatnameleri verilen

alamet-i farikaların tasdikli suretleri için sahipleri tarafından yapılan başvurular-

da yirmi beş kuruş alınmasına karar verilmiştir. Alamet-i Farika Nizamnamesine

Müzeyyel Madde-i Nizamiye, Düstur Tertib-i Evvel, C. 7. s. 711.