Sayi126

Osmanlı Devleti’nde Marka Hukukunun Gelişimi

382

Fransız Sefareti, başvurularından bir netice alamayınca en azın-

dan, ilgili davaların Bidayet ve Ceza Mahkemeleri yerine, daha bey-

nelmilel bir yapıdaki ve aza mülazımlarının Fransızca bilme zorunlu-

luğu olan

Ticaret mahkemelerinde görülmesini teklif etmiştir. Fakat

bu teklif de kabul görmemiştir.

Fransız Sefareti ile Avrupalı sefaretlerin iddia ve istekleri temelde

üç başlık altında toplanabilir;

- Ecnebiler hakkında Osmanlı vatandaşlarının tabi olduğu mahke-

melerin hükmü cari olamaz.

- Birinci iddia ile bağlantılı olarak, ortaya çıkan ticari anlaşmazlık-

ların her iki tarafının ecnebi olması durumunda, davalının men-

sup olduğu konsolosluk mahkemesi alamet-i farika davalarına

bakmaya salahiyettardır.

- Davalarda tercüman bulundurulması zorunlu olmalıdır.

Avrupa sefaretleri bir süre sonra bu isteklerinin ikincisinden vaz

geçmişlerdir. Adliye Nezareti de birinci iddiayı göz ardı etmiş; son is-

tek olan tercüman meselesinde ise yine diretmiştir. Adliye Nezareti’ne

göre, tercüman en azından bir taraf için gerekli değildir. Zira davacı

taraf zaten Alamet-i Farika Nizamnamesinin himayesi altındaydı ve

Mecelle’nin 88. maddesindeki ifade olan “külfet nimete ve nimet kül-

fete göredir” düsturuna göre hali hazırdaki himayeye nazaran, dava-

cının tercümana ihtiyacı yoktur.

Buna karşın markayı taklit etmekle

suçlanan yabancı, hiçbir himayeden istifade edemediği için uhud-ı

atike gereği tercüman huzuruna ihtiyaç duyacaktır. Bu bakımdan tak-

lit davalarının görüldüğü Ceza Mahkemesinde, marka sahibi davacı,

konsolosunun yardımı olmaksızın mahkemede bulunur, markayı tak-

lit eden yabancı ise tercüman vasıtasıyla isbat-ı vücud eder. Mahkeme

de sadece markayı taklit eden ecnebinin tercümanını kabul ederek da-

vayı görür.

M. Macit Kenanoğlu, Osmanlı Ticaret Hukuku, Lotus Yayınları, Ankara 2005, s.

53.

BOA, HR. HMŞ. İŞO, Dosya No: 181, Gömlek No: 67, 24.N.1312.

BOA, HR. HMŞ. İŞO, Dosya No: 94, Gömlek No: 22, 01. Ma.1330.