Sayi126

Osmanlı Devleti’nde Marka Hukukunun Gelişimi

374

met kelimesi ile tefrik eden, fark eden, ayıran anlamındaki fârık ke-

limelerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Alamet-i farika terkibi

ise bir şahıs veya şeyin diğerlerinden tefrik edilebilmesi için konulan

özel işaretler manasındadır.

Osmanlı Devleti’nin ilk marka kanunu

olan Alamet-i Farika Nizamnamesi, 10 Eylül 1871 (24 Cemaziyülevvel

1288) tarihinde çıkarılmıştır fakat nizamnamenin 24. maddesinde be-

lirtildiği üzere, altı ay sonra yürürlüğe girecektir. Bu nedenle nizam-

name Şubat 1872’de yürürlüğe girmiştir.

Alamet-i Farika Nizamnamesine göre alamet-i farikanın tanımı şu

şekilde yapılmıştır.

Ma’mulât ve eşyanın imal olunduğu mahallin veya fabrikanın veyahut

bunları imal edenlerin veya ticari amaçlarla satanların isim, şöhret ve mevkile-

rini bildirmek amacıyla, ol şeylerin üzerine konulan isim, mühür, resim, harf-

ler, rakamlar, ambalaj ve sair tarif ve ayırma için kullanılan her türlü işaret ve

damga alamet-i farika olarak ad ve itibar edilir”.

Kanunun belirlediği himaye süresi, alamet-i farikanın tescil tari-

hinden itibaren on beş senedir. Ancak her on beş senede bir alamet-i

farika numunelerinin tekrar ibraz ve teslimi ile belirlenen süre yeni-

lenir.

Alamet-i Farika Nizamnamesi’ne göre bir markanın tescil süre-

ci şu şekilde gerçekleşir; bir kimse belirlediği alameti, damga veya

mühür gibi basılmaya uygun şekilde iki parça olarak, aslından farkı

olmamak üzere iki adet resmini, gerekli açıklamayı yazıp onayladık-

tan sonra bulunduğu mahallin merkez liva temyiz meclisine teslim

eder.

Meclis başkâtibi, numunelerden birini alamet-i farika defterine

kaydeder ve gün ile saati de ekleyerek deftere yapıştırır. Aynı deftere,

başvuru yapan kişinin, alameti hangi eşya için kullanacağını, başvuru

sahibinin ismini, ikametgâhını ve uğraştığı iş kolunu yazar. Gerekli

onaylar yapılır ve diğer numune, defterde hazırlanan numara ve bil-

Şemsettin Sami, Kamus-ı Türki, s. 946.

Fabrika Ma’mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Ni-

zamname, Matbaa-ı Âmire, İstanbul 1287, 1. Madde.

4. madde.

7. madde.