Sayi126

Bilinçli Taksir Üzerine Bir Değerlendirme

ranışıyla dış dünyaya yansıtmasını ifade eder ve bu doğrultuda taksir,

daha hafif de olsa sübjektif sorumluluğun alanına dahildir.

Normatif anlayışa göre istenmemesi gereken fiil istenerek işlen-

diğinde kasıtlı; gerçekleştirilmemesi gereken bir fiil istenmeden ger-

çekleştirildiğinde ise taksirli sorumluluk söz konusu olacaktır. Her iki

durumda da fail hukuk düzeninin kendisinden beklediğinden farklı

bir biçimde davranmakta ve bu nedenle kınanmaktadır.

Ceza kanunları geleneksel olarak taksirli suçları kasıtlı olanlardan

daha hafif ihlaller olarak kabul etmekte ve bu fiiller karşılığında daha

düşük cezalar öngörmektedir. Bununla birlikte, modern toplumlarda

taksirli suçluluğun objektif ve sübjektif açıdan arz ettiği tehlikenin göz

ardı edilmesi sebebiyle bu şekilde bir ceza politikasının ortaya çıktığı,

gerçekte taksirli suçluların da toplum açısından en az kasıtlı suçlular

kadar tehlikeli olabileceği ileri sürülerek söz konusu bakış açısı eleşti-

rilmiştir.

Bir kimsenin taksirli olduğunun kabul edilebilmesi için öncelikle

fiilin istenmeden gerçekleştirilmiş ve failin zararlı sonuçları önlemeye

yönelik bir davranış kuralını ihlal etmiş olması şarttır. Aynı zamanda

failin bu ihlalden dolayı kınanabilir olması, yani sebep olduğu zararlı

neticenin fail açısından öngörülebilir ve önlenebilir olması gerekmek-

tedir. Neticenin öngörülebilir nitelikte olup olmadığı tespit edilirken

zorunlu olarak

a posteriori

bir yargıda bulunulacak, fakat daima daha

önceki bir anın, yani kişinin suç teşkil eden davranışı gerçekleştirdiği

esnadaki durumunun nazara alınması gerekecek; bu doğrultuda fiilin

nedensel gelişim süreci, geçmişe doğru yeniden oluşturulacaktır.

Mantovani, s. 359, 360; Toroslu-Toroslu, s. 222; Hafızoğulları-Özen, s. 268; Centel-

Zafer-Çakmut, s. 341; Zafer, s.226.

Mantovani, s. 360; Taksirli sorumluluğun temelini, toplum kurallarına dikkat

edilmemesi, failin bu kuralları umursamaması, neticeyi engelleyecek bir davranış

içinde olmamasına dayandıran düşünce için bkz. Hakeri, s. 252; Özbek ve diğerle-

ri, ;Demirbaş, s. 358.

Bkz. Mantovani, s. 360.

Toroslu-Toroslu, s. 221 vd; Hafızoğulları-Özen, s. 290 vd.; Altavilla, s. 546; Taksi-

rin unsurları için bkz. Kayıhan İçel, Ceza Hukukunda Taksirden Doğan Sübjektif

Sorumluluk, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1967, s. 135 vd.; Cadoppi-Veneziani, s. 292

vd.; Centel-Zafer-Çakmut, s. 362 vd; Demirbaş, s. 380 vd.; Zafer, s.256; Hakeri, s.

254; Özbek ve diğerleri, s. 455 vd; Öztürk-Erdem, s. 259 vd.