Sayi126

Bilinçli Taksir Üzerine Bir Değerlendirme

100

bir davranışın yol açmasının mümkün olduğu sonuçları bize gösterir-

ken, öte yandan da bu sonuçları engellemek ya da hukuki menfaatin

zarar görmesi ihtimalini kabul edilebilir sınırlar içinde tutmak için

alınması zorunlu tedbirlerin neler olduğunu ortaya koyar. Bu anlamda

öngörülebilirlik ve önlenebilirlik, taksirin kavramsal yapısının çekir-

değini teşkil eder.

Taksirin temelini oluşturan öngörülebilirlik ve önlenebilirliğin

öncelikle objektif açıdan ortaya konulması gerekir. Bu doğrultuda,

gerçekleştirilen bir davranış, zararlı sonuçları engellemeye yönelik bir

kuralı ihlal ettiğinde taksirli olarak nitelendirilecektir. Dolayısıyla, ob-

jektif davranış kuralının taksirli davranışın ne olduğunu tespit etmeye

elverişli olması, taksirli bir suçun varlığından bahsedilebilmesi için de

failin davranış kuralına aykırı tipik bir faaliyette bulunması gerekir.

Bu şekilde objektif açıdan ortaya konulan öngörülebilirlik ve önlene-

bilirliğe ilişkin yargı, cezai emrin veya yasağın yapısını ve içeriğini de

şekillendirmektedir.

Bununla birlikte, bir fiilin taksirli olduğu gerekçesiyle kınama

yargısının konusunu oluşturabilmesi için, objektif davranış kuralının

ihlal edilmesi yeterli değildir. Aynı zamanda bu kurala uyulmasının

failden beklenebilir olması da gerekir. Bu amaçla objektif nitelikteki

bir davranış kuralı en ileri bilim ve tecrübe doğrultusunda belirlen-

dikten sonra, somut durumda öngörülebilirliğin ve önlenebilirliğin

varlığının tespiti açısından model ajan ölçütü ortaya konulmaktadır.

Bu suretle, cezai kınama yargısının uygun biçimde bireyselleştirilmesi

amaçlanmakta ve son tahlilde taksirin varlığı somut olayda davranışı

gerçekleştiren süje nazara alınmak suretiyle tespit edilmektedir.

Cadoppi-Veneziani, s. 292, 293.

Cadoppi-Veneziani, s. 295; Taksirin esasını ortaya koyan farklı görüşler için bkz.

Antolisei, s.370 vd; Toroslu-Toroslu, s. 223 vd.; İçel, s. 54 vd.; Doğan Soyaslan,

Ceza Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2012, s. 440

vd; Mehmet Emin Artuk-Ahmet Gökçen-Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Genel

Hükümler, 9. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2015, s. 333 vd.

Davranış kuralının objektif olarak dikkatli bir biçimde tespit edilmesi gerekmek-

tedir; zira bu kuralların vatandaşlardan beklentisi, taksirli biçimde gerçekleştiri-

len ihlalleri dahi cezalandırılmak suretiyle korunan hukuki menfaatlerin zarar

görmesini engellemek için mümkün olan tüm özeni göstermek suretiyle hareket

etmeleridir. Aynı zamanda bu objektif özen yükümlülüğü ihlal edildiğinde, doğal

olarak dikkatin süjeye yöneltilmesi gerekecektir; bu şekilde davranışı gerçekleş-

tiren kişinin gerçekten bu objektif standarda uyabilecek durumda olup olmadığı