Sayi126

Bilinçli Taksir Üzerine Bir Değerlendirme

1. Genel Olarak

Modern ceza hukuku açısından suçun varlığı, bir kimsenin ceza

kanunlarında düzenlenmiş olan tipik fiili gerçekleştirmesine ve bu

gerçekleşen fiilin psişik açıdan failine bağlanabilmesine bağlıdır. Ceza

hukukçuları bu ilişkiyi farklı şekillerde adlandırsalar da, genel kabul

doğrultusunda bu bağ suçun manevi unsurunu, yani kusurluluğu ifa-

de eder. Failin işlediği fiil dolayısıyla cezalandırılabilmesi için kusurlu

olması gerekir.

Hukuki açıdan organize olmuş her toplum, bireylerden belirli bi-

çimde davranmalarını bekler ve bu beklentinin dışına çıkılmaması

için de bir takım kamusal ya da bireysel menfaatleri korumak ama-

cıyla ceza tehdidine başvurur; bu şekilde söz konusu menfaatler daha

etkin bir şekilde korunur. Korunan menfaatin önemine göre, hukuk

düzeni ya sadece bilerek ve istenerek verilen zararları ya da aynı za-

manda doğrudan bir zarar veya tehlike yaratmaya yönelik olmasa bile,

bunları yaratma potansiyeline sahip davranışları da cezalandırır

. Bi-

rinci halde kasıtlı, ikinci halde ise taksirli sorumluluk söz konusu olur.

Davranış ile netice arasındaki nedensellik bağıyla yetinen objektif

sorumluluk anlayışından kusurlu sorumluluğa geçişte öncelikli ola-

rak hukuki düşünceye hâkim olan kast, kusurlu sorumluluğun genel

ve asli biçimini oluştururken, kusurluluğun diğer bir türü olan taksir

daha geç ortaya çıkmış olan, istisnai ve görece daha hafif bir sorumlu-

luk biçimidir

. Taksirli suçta fail, kanunda suç olarak öngörülen soyut

Nevzat Toroslu-Haluk Toroslu, Ceza Hukuku Genel Kısım, 22. Baskı, Savaş Ya-

yınevi, Ankara 2016, s. 198 vd; Zeki Hafızoğulları-Muharrem Özen, Türk Ceza

Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Us-a Yayıncılık, Ankara 2012, s. 264 vd.; Nur

Centel-Hamide Zafer-Özlem Çakmut, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 8. Baskı, Beta

Yayınevi, İstanbul 2014, s. 337; Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler,

4. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2015, s.220 vd; Timur Demirbaş, Ceza Hukuku

Genel Hükümler, 10. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2014, s. 334.

Enrico Altavilla, “Colpa Penale”, Novissimo Digesto Italiano, s. 545.

Ferrando Mantovani, “Colpa”, Umanita e Razionalita del Diritto Penale, Cedam,

Padova 2008, ss. 359-378; Alberto Cadoppi-Paolo Veneziani, Elementi di Diritto

Penale, Parte Generale, Cedam, Padova 2002, s.291; Kast ve taksiri, tipikliğin süb-

jektif unsuru olarak kabul eden görüş için bkz. Hakan Hakeri, Ceza Hukuku Ge-

nel Hükümler, 18. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2015, s. 216 vd; Taksirin çifte

fonksiyonu düşüncesine göre taksir bir yönüyle, herkesten beklenen objektif özen

yükümlülüğü anlamında objektif tipikliğe dahil olan objektif bir unsur; diğer yö-

nüyle ise kişisel olarak failden beklenen özen anlamında kusurluluğa dahil olan