Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Haluk TOROSLU

fiili, kendi iradesine bağlanabilen bir davranış ile gerçekleştirmekte,

ancak neticeyi doğrudan veya dolaylı olarak istememektedir. Bunun-

la birlikte fiilin, tedbirsizlik, özensizlik, dikkatsizlik veya acemilikten

kaynaklanması ya da insan davranışlarından doğabilecek zararlı so-

nuçları önlemeye yönelik yazılı hukuki düzenlemelere aykırı nitelikte

olması gerekmektedir.

Türk Ceza Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca suçun oluşması, kas-

tın varlığına, yani fiilin fail tarafından bilerek ve istenerek gerçekleş-

tirilmiş olmasına bağlıdır. Kural olarak failin kasten hareket etmediği

hallerde suçun varlığından ve dolayısıyla ceza sorumluluğundan söz

etmek mümkün değildir. Bununla birlikte, Kanun’un 22. maddesinde,

taksirle işlenen fiillerin de kanunun açıkça belirttiği hallerde cezalan-

dırılacağı düzenlenmiştir. Bu hüküm uyarınca kanun açıkça belirttiği

takdirde tipik fiili taksirli biçimde işleyen kimseler de cezalandırıla-

caktır. Maddenin ikinci fıkrasında taksir, “dikkat ve özen yükümlü-

lüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında

belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesi” olarak tanım-

lanmıştır.

Taksirli sorumluluğa ilişkin öncelikli sorun, taksirli fiilleri ceza-

landırmanın meşruiyetine ilişkindir. Kusurluluğu salt psikolojik bakış

açısıyla izah edenler, failin neticeyi istememesi ve hatta öngörmemesi

sebebiyle kusurluluğun taksirli şekline karşı çıkmış ve neticenin ta-

mamen objektif değerlendirmeler doğrultusunda faile isnat edilmesi

sebebiyle aslında bir objektif sorumluluk hali yaratıldığını dile getir-

mişlerdir. Bu eleştirilerin ardından taksirli sorumluluk, kusurluluğun

normatif anlayışıyla meşruiyet kazanmıştır; zira söz konusu anlayışa

göre kusur, süjenin ortaya koyması gerekenden farklı bir iradeyi dav-

sübjektif bir unsurdur. Bkz. Veli Özer Özbek-Nihat Kanbur-Pınar Bacaksız-Koray

Doğan-İlker Tepe, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara

2010, s. 455; Bahri Öztürk-Mustafa Ruhan Erdem, Uygulamalı Ceza Hukuku ve

Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 11. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2011. Kast ve

taksiri birer haksızlık şekli olarak kabul eden görüş için bkz. İzzet Özgenç, Türk

Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2012, s. 227 vd.

Francesco Antolisei, Manuale di Diritto Penale, Parte Generale, Giuffre, Milano

2003, s. 367, 368.

Kanundaki taksir tanımının eksik olduğu, failin dikkat ve özen yükümlülüğünün

çerçevesinin tanımda yer alması gerektiği yönündeki eleştiri için bkz. Centel-Za-

fer-Çakmut, s. 359.