369 / 437
Uluslararası Hukukta Mânevî Zarar
368
gerçeğini değiştirmeyecektir. Yazara göre pek çok ulusal hukuk düze-
ni de bu yönde bir anlayış benimsemekte ve iç hukuk kişilerinin uğ-
radığı mânevî zararların tazminat yöntemi ile giderilebileceği ilkesini
kabul etmektedir.
119
Bu noktada yazarın zarar giderim yöntemini iki farklı bakış açı-
sı ile tanımladığı görülmektedir. Şöyle ki; Haasdijk’e göre
stricto
sen-
su
zarar giderimin maddî zararları kapsadığı, tatmin yönteminin ise
mânevî, siyâsi, maddî olmayan zararlar için devreye gireceği kabul
edilebilir. Ancak yazara göre geniş anlamda zarar giderim mânevî za-
rarı da kapsamaktadır ve uluslararası haksız fiil sonucu ortaya çıkan
her türlü zararın maddî yöntemleri ile giderilebileceğini ifade etmek-
tedir.
Kanaatimiz de bu yöndedir. Nitekim,
Lusitania
kararında da zarar
giderim (
compensation
) ifadesi hem maddî, hem de maddî olmayan za-
rarların giderilmesi anlamında kullanılmıştır.
120
Zira mânevî zararla-
rın nakdî olarak giderilebilmesinin önünde hiçbir engel bulunmadığı-
nı belirten söz konusu kararın, bir onarım yöntemi olarak “tatmin”den
ayrıca bahsetmediği görülmektedir.
Clarisse Barthe-Gay’e göre de, tatmin yönteminin, zarar giderim
yöntemi gibi nakdî onarım biçiminde uygulanmasının önünde hiçbir
teorik engel yoktur. Ancak yazara göre nakdî onarım şeklinde teza-
hür eden tatmin yöntemi, zarar giderim yönteminden farklı bir yön-
temdir.
121
Şöyle ki; Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun 2001 Metni’nin
37. maddesinin 2. fıkrasına göre, “
tatmin, ihlâlin kabulü, pişmanlık ifade-
si, resmî özür veya başka uygun bir yöntemi kapsayabilir
”. Ve yazara göre,
Uluslararası Hukuk Komisyonu, söz konusu maddede mânevî zara-
rın parasal yöntemler ile giderilmesi fikrini reddetmiştir.
122
Ancak,
Komisyonu’nun bu tercihi, yazara göre kabul edilebilir değildir. Zira
bir gerçek kişinin uğradığı mânevî zarara parasal bir değer biçilebili-
yor ise, devletin uğradığı doğrudan mânevî zarara da parasal bir değer
biçilebilmelidir. Başka bir ifade ile, gerçek kişilerin uğradığı mânevî
119
Suzan Haasdijk,
op. cit.
, s. 255.
120
Suzan Haasdijk,
op. cit.
, s. 253.
121
Clarisse Barthe-Gay,
op. cit.
, s. 113.
122
Clarisse Barthe-Gay,
op. cit.
, ss. 113-114.