364 / 437
TBB Dergisi 2016 (127)
Ceren Zeynep PİRİM
363
içeriğinin belirsiz ve değişken olması, uluslararası haksız fiili gerçek-
leştiren devletin başvuracağı tatmin yönteminin içeriğinin de haksız
fiilin niteliğine, fiilin ciddiyetine ve her durumun kendine özgü şartla-
rına göre değişkenlik arz etmesi sonucunu doğurmaktadır.
99
Bu gerekçeler ile, ve yukarıdaki satırlarda da ifade edildiği üzere,
tatmin yönteminin, devletin mânevî değerlerini, egemenliğini, şeref ve
haysiyetini ihlâl eden, yani mânevî zarar doğuran uluslararası haksız
fiillerin varlığında devreye girmesi gereken temel onarım yöntemi ol-
duğu kabul edilmektedir.
100
Zira bir uluslararası haksız fiilin devletin
şeref ve haysiyetini zedelemesi veya egemenlik hakkına hâlel getirme-
si objektif bir değerlendirmenin konusunu teşkil edemeyecek, içeriği
kişiden kişiye göre değişkenlik arz edecek zararlardır. Tatmin yönte-
mi de her uluslararası haksız fiilin kendine özgü şartlarına göre fark-
lı şekillerde tezahür edebileceğinden ve mağdur devlete talep ettiği
onarımın içeriğini belirleme imkânı vereceğinden mânevî zararların
giderilmesine en uygun onarım yöntemi olarak karşımıza çıkmakta-
dır. Başka bir ifade ile, tatmin yöntemi, eski hale iade ve zarar giderim
yöntemlerine nazaran daha siyâsî ve esnek bir onarım yöntemidir ve
devletlere her açıdan daha geniş bir takdir yetkisi bırakmaktadır.
101
Yukarıdaki satırlarda açıkça ifade edildiği üzere, tatmin yöntemi
devletin şeref ve haysiyetini ihlâl eden uluslararası haksız fiillerin var-
lığında devreye girmektedir. Devletin alenen aşağılanması, devletin
alenen tatmin edilmesini gerektirdiğinden, tatmin yöntemi aleni ola-
rak gerçekleştirilmelidir.
102
Ancak uluslararası haksız fiili gerçekleşti-
ren devletin alması gereken tatmin tedbirlerinin cezâî bir niteliğinin
bulunmaması gerektiği uluslararası sorumluluk hukukunun temel
ilkelerinden biridir.
103
Bu çerçevede, uluslararası hukukta tatmin yönteminin üç farklı
tedbirden müteşekkil olduğu kabul edilmektedir:
- özür dilenmesi,
- uluslararası haksız fiili gerçekleştiren kişilerin cezalandırılması ve
99
Franciszek Przetacznik,
op. cit.
, s. 944.
100
Bkz. Franciszek Przetacznik,
op. cit.
, s. 944 vd. ; Bernhard Graefrath,
op. cit.
, s. 84.
101
Bernhard Graefrath,
op. cit.
, s. 85.
102
Franciszek Przetacznik,
op. cit.
, s. 944.
103
Bernhard Graefrath,
op. cit.
, s. 86.