368 / 437
TBB Dergisi 2016 (127)
Ceren Zeynep PİRİM
367
ve 37. maddeleri açık değildir.
115
Zira, Uluslararası Hukuk Komisyonu,
bireylerin ve devletlerin uğradıkları mânevî zararları son kertede aynı
muameleye tâbî tutmuş ve devletlerin yalnızca vatandaşlarına karşı
işlenen uluslararası haksız fiiller nedeni ile uğradıkları dolaylı mânevî
zararların nakdî olarak giderilebileceği ilkesini benimsemiştir.
116
Baş-
ka bir ifade ile 2001 Metni’nde devletlerin uluslararası bir haksız fiil
nedeni ile uğradıkları doğrudan mânevî zararların mâlî olarak takdir
edilebilirliği tartışmalıdır.
Zira yazara göre metnin “
bir uluslararası haksız fiilden sorumlu olan
devletin, eski hale iadenin mümkün olmadığı hallerde haksız fiilin neden ol-
duğu zararı giderim (tazmin etme) yükümlülüğü altında olduğunu
” belirten
36. maddesinin ve “
sorumlu devletin, söz konusu haksız fiilin doğurduğu
zararın eski hale iade ve zarar giderim yöntemleri ile giderilemiyor olması ha-
linde tatmin yükümlülüğü altında olduğunu
” ifade eden 37. maddesinin
yorumundan çıkan sonuç şudur: 36. maddede öngörülen zarar gide-
rim yöntemi yalnızca bireylerin mâlî olarak takdir edilebilir nitelik-
teki zararları, yani devletin uğradığı dolaylı mânevî zararlar için kul-
lanılabilir; devletin uğradığı doğrudan mânevî zararlar ise yalnızca
tatmin yöntemi ile giderilebilecektir.
117
Yukarıda görüşleri aktarılan yazarların, doğrudan mânevî zarar-
ların maddî yöntemler ile giderilemeyeceği iddiasına rağmen diğer
bazı hukukçuların bu görüşte olmadıkları görülmektedir.
Örneğin James Crawford 2001 Metni’nin devletlerin bir ulusla-
rarası haksız fiil nedeni ile uğradıkları doğrudan mânevî zararların
zarar giderim yöntemi ile giderilebileceği yönünde bir anlayış benim-
semiyor olmasını eleştirmektedir.
118
Suzan Haasdijk’e göre de bir uluslararası haksız fiil sonucu ortaya
çıkan hasarın ekonomik olmaması, nakdî olarak tazmin edilebileceği
115
Stephan Wittich, “Non-Material Damage and Monetary Reparation in Interna-
tional Law”,
op. cit.
, s. 359.
116
Stephan Wittich, “Non-Material Damage and Monetary Reparation in Interna-
tional Law”,
op. cit.
, s. 359.
117
Stephan Wittich, “Non-Material Damage and Monetary Reparation in Interna-
tional Law”,
op. cit.
, s. 360.
118
Report of the International Law Commission on the work of its fifty-second sessi-
on (1 May-9 June and 10 July-18 August 2000), Supplement n
o
: 10,
Yearbook of the
International Law Commission
, 2000, Vol. II, Part Two, par. 235.