dergi 127

Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda, Hak İhlâline Yol Açan Kamu Gücü Faaliyetinin, ...

Giriş

2010 Anayasa değişikliğinden sonra hukuk hayatımıza giren bi-

reysel başvuru yolunda uygulamaya ilişkin merak edilen hususlar,

Anayasa Mahkemesi’nin içtihatlarıyla yavaş yavaş açıklığa kavuşma-

ya başladı. Bu süreçte, doktrinde bireysel başvuruya ilişkin yapılan

çalışmalarda, soyut meseleler üzerinde çeşitli görüşler ileri sürüldü.

Mahkeme’nin içtihatları yerleşmeye başlayıncaya ve bu içtihatlar me-

selelere açıklık getirinceye kadar, benzer çalışmalar yapılacaktır. Ka-

nımızca bu tartışmalarda üzerinde durulması gereken konulardan

birisi de “kamu gücü faaliyetinin Türkiye Cumhuriyeti Devletine at-

fedilebilmesi” meselesidir. Zira Anayasa’nın 148/3. maddesine

göre,

bireysel başvuru yoluna gidebilmek için temel hak ve özgürlüklerin

kamu gücü tarafından ihlâl edilmiş olması gerekmektedir. 6216 sayılı

Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanun

da, bu hususu hüküm altına almakla birlikte, uygulamasını içtihatla-

ra bırakmış görünmektedir. Zira kamu gücü kavramı, Anayasa’da ta-

nımlanmadığı gibi 6216 sayılı Kanun’da da tanımlanmış değildir. Biz,

bu çalışmamızda, kamu gücü kavramını ana hatlarıyla ele aldıktan

sonra, kamu gücü faaliyetinin yürütme organı bakımından Türkiye

Cumhuriyeti Devletine atfedilebilmesi hususunu değerlendirmeye ça-

lışacağız. Çalışmamızı yürütme organı ile sınırlandırmamızın neden-

lerinden birisi, devletin hak ihlâline yol açan faaliyetlerinin, özellikle

yürütmenin eylem, işlem ve ihmallerinde yoğunlaşmasıdır.

Değerlendirmelerimizde bireysel başvuru yoluna uygun olduğu

ölçüde uluslararası hukukta benzer kavram ve örneklerden de yarar-

lanacağız. Bu konuda, özellikle, uluslararası hukuktaki devletlerin

uluslararası sorumluluğuna ilişkin çeşitli unsurlar yol gösterici ola-

bilir. Devletlerin uluslararası sorumluluklarının unsurlarından biri-

si de, uluslararası hukuka aykırı eylemin devlete atfedilebilmesidir.

Uluslararası Hukuk Komisyonu tarafından çalışmaları 2001 yılında

sonuçlandırılan

Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemlerden Dolayı Devletle-

Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Av-

rupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tara-

fından, ihlâl edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda

bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.

Bundan sonra “6216 sayılı Kanun” olarak kısaltılacaktır.