51 / 437
Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda, Hak İhlâline Yol Açan Kamu Gücü Faaliyetinin, ...
50
birlikte, Anayasa’da bu konuda hüküm bulunmamasına rağmen, 6216
sayılı Kanun, bazı kamu gücü işlemlerine karşı bireysel başvuru yolu-
nu kapatmıştır. Buna göre,
yasama işlemleri ile düzenleyici idarî işlemler
aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi
kararları ile Anayasa’nın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel
başvurunun konusu olamaz
(mad. 43/3).
15
Bireysel başvurunun konusu ise Anayasa Mahkemesi’nin kararın-
da yer alan ifade ile “kamu gücü faaliyetleri”dir. Zira hak ihlâli, kamu
gücünü kullanan organların faaliyetleri sonucu gerçekleşmektedir.
Anayasa Mahkemesi, kamu gücü faaliyetini, 6216 sayılı Kanun’daki
düzenlemeye
16
uygun olarak
işlem, eylem
ve
ihmal
olarak ayırmaktadır.
17
Bireysel başvuruya konu olan kamu gücü faaliyeti, işlem veya ey-
lem olarak
icraî
18
şekilde ya da
ihmalî
şekilde gerçekleştirilebilir.
19
Diğer
bir ifade ile ihlâle sebep olan kamu gücü faaliyeti, bu gücü kullanan
organların olumlu bir davranışı ile bir işlem
20
ya da eylem şeklinde ger-
çekleşebileceği gibi, olumsuz bir biçimde söz konusu organın ihmalî
15
Ancak bu hükmün Anayasa’daki düzenlemeyi daralttığı ve Anayasa’ya aykırı ol-
duğu ileri sürülmektedir. Bkz. Öykü Didem Aydın, “Türk Anayasa Yargısında
Yeni Bir Mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru”,
Gazi Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi
, Cilt: XV, Yıl: 2011, Sayı: 4, s. 145-146
16
mad. 45/2, 46/1, 47/3
17
AYM. BB. No: 2012/171, K.T.: 12/2/2013, “Anayasa’nın 148 ve 6216 sayılı
Kanun’un 45. maddesi uyarınca işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle bireysel baş-
vuruda bulunulan kamu gücü faaliyeti, Türkiye Cumhuriyeti Devletine ait veya
O’nun adına kullanılmış olmalıdır. … (para. 17)”
18
Buradaki “icraî” teriminden kastımız olumlu davranıştır. Aşağıda zikredilen ve
idare hukukunda yer alan “işlemin icraî olması” meselesi ile karıştırılmamalıdır.
19
AYM. BB. No: 2012/171, K.T.: 12/2/2013, “Bireysel başvuru kamu gücü kullanan
organların icraî ya da ihmalî bir eylemine ya da işlemine karşı yapılabilir. … (para.
16)”
20
İdare hukukunda idarenin tek taraflı tasarrufu ile hukukî bir sonuç doğuran,
hukukî durumda değişiklik yapan icraî işlemlere idarî işlem denilmektedir. İcraî
nitelikleri gereğince idarî işlemler, bir hakkın doğumuna, el değiştirmesine ya da
sonlandırılmasına neden olurlar. İdare bu sonucu mevzuattan kaynaklanan bir
yetkiye dayanarak gerçekleştirir. Mutafa Selman Çelik, “Anayasa Şikayeti (Birey-
sel Başvuru) Kabul Edilebilirlik İncelemesi ve Bu Kapsamda Önemli Zarar Krite-
ri”, Türkiye’de Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti), Ed.:
Sevtap Yokuş, Seçkin Yayınları, Ankara, 2014, s. 164. Bireyler için bağlayıcı ve
emredici kamu gücü işlemleri şikâyetin konusu olabilir. Bağlayıcı olmayan ge-
nel direktifler, kurum içi görüş bildirmeler, bilirkişi raporları, yargısal tavsiye ve
görüşler davanın konusu olamaz. Göztepe, s. 44. Ayrıca bkz. Cemil Kaya, “Türk
İdare Hukukunda İcrai Olmayan İdari İşlemler”,
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi,
Cilt: IX, Sayı: 1-2, 2005, s. 253 vd.