343 / 545
342
Ticari Kredilerde Temerrüt Faizi Oranının Sözleşme Eliyle Bankaların İnisiyatifine ...
“
Genel işlem koşullarının bulunduğu bir sözleşmede veya ayrı bir sözleşme-
de yer alan ve düzenleyene tek yanlı olarak karşı taraf aleyhine genel işlem
koşulları içeren sözleşmenin bir hükmünü değiştirme ya da yeni düzenleme
getirme yetkisi veren kayıtlar yazılmamış sayılır.
” Düzenleme ilk bakışta
çalışmamıza konu soruna da uygulanabilirmiş gibi gözükmektedir.
Oysa hükmün yasakladığı husus tam olarak genel işlem koşulları ile
sözleşmede tek taraflı olarak değişiklik yapma hakkı tanınmasıdır.
Dolayısıyla özellikle geçmişte daha çok rastlandığı ve tartışıldığı üze-
re, alacaklı bankanın kredi sözleşmesinde belirlenmiş faiz oranını tek
taraflı olarak artırabileceğine ilişkin hükümler TBK md 24’ün norm
alanına girmekte ve yasaklanmaktadır. Oysa çalışmamıza konu olan
sorun, bir sözleşme hükmünün değiştirilmesi ya da yeni bir hüküm
koyma hakkının tek taraflı olarak bankaya tanınması değil, temerrüt
faizi oranının belirlenmesi hakkının ileriki bir tarihte kullanılmak
üzere tamamen alacaklı bankaya bırakılmasıdır. Bu halde baştan be-
lirlenmiş bir oran olmadığından, bankaya tanınan temerrüt faizini be-
lirleme hakkının sözleşmede bir değişiklik sonucunu doğurmayacağı
görülmektedir. Dolayısıyla sorunun çözümünde TBK md 24 uygula-
namaz. Bu sonuç temerrüt faizine ilişkin bankaya verilen tek taraflı
belirleme hakkının, hukuka aykırılığı aşma yönünde ne kadar nitelikli
ve incelikli bir fikri çabanın ürünü olduğunu da göstermektedir.
Soruna içerik denetimi için genel hüküm niteliğindeki TBK md
25 açısından baktığımızda karşılaştığımız düzenleme şudur: “
Genel
işlem koşullarına, dürüstlük kurallarına aykırı olarak, karşı tarafın aleyhine
veya onun durumunu ağırlaştırıcı nitelikte hükümler konulamaz
.” Bu du-
rumda içerik denetiminde kullanılacak ölçüt dürüstlük kuralı olarak
belirmekte ve kaçınılmaz olarak TMK md 2/II hükmünün genel iş-
lem koşulları yönünden ne şekilde yorumlanması gerektiği sorusu
belirmektedir. Her şeyden önce dürüstlük kuralına uygun kullanım
ya da kötüye kullanma yasağına konu olanın, sözleşme yapma hakkı
olduğu düşünülmelidir.
88
Nitekim burada söz konusu olan temerrüde
düştükten sonra kullanılan bir faiz talep hakkı değil, sözleşme aşama-
sında henüz gerçekleşmemiş bir temerrüt halinde hesaplanacak faiz
oranının bankanın inisiyatifine bırakılmasına ilişkin sözleşme yapma
hakkıdır. Bu açıdan bakıldığında Altop’un da dikkat çektiği üzere TBK
88
Muzaffer Şeker, Yazılmamış Sayılma, 12 Levha, İstanbul 2015, s.112