341 / 545
340
Ticari Kredilerde Temerrüt Faizi Oranının Sözleşme Eliyle Bankaların İnisiyatifine ...
göre (örneğin kredi sözleşmesi gereği en yüksek akdi faiz %60’a bunun
yarısını ilave ederek temerrüt faizini %90 gibi) çok yüksek bir oran
olarak belirleme mümkün hale gelmektedir.
Bu durum özel hukuk ilişkilerinde de esas olması gereken eşitlik
ilkesinin (AY md 10) taraflardan birinin sahip olduğu finans gücünü
kullanarak ihlali, bunun sektörde yaygın bir uygulama olması ve kre-
di müşterisinin sözleşme özgürlüğünün (AY md 48) özüne dokunacak
ölçüde kısıtlanması anlamına gelmektedir. Oysa anayasal açıdan bir
özel hukuk kişisi olan bankanın böyle bir yetkisi yoktur. Aynı şekilde
kişilerin öngöremedikleri bir faiz yükü altına sokulması ve devletin
yargı eliyle bu hukuka ve adalete aykırı uygulamaya karşı bir koruma
sağlamaması, hukuk düzenine karşı da güvensizlik doğurmaktadır.
Hukuk devletinin (AY md 2) bir unsuru olan öngörülebilirlik ve be-
lirlilik sadece devletin kendi işlemleri için uyması gereken ve negatif
edim yükleyen bir ilke değildir. Devletin (AY md 5 gereği) kişi önün-
deki (sadece devletten kaynaklanmayan tüm) ekonomik ve sosyal en-
gelleri kaldırma görevi kapsamında hukuk normları ve yargı erki eliy-
le müdahalesini gerektirir. Dolayısıyla tüm bu anayasal ilkelerin ihlali
ile bankalara temerrüt faizini tek taraflı belirleme hakkı tanımasına
ilişkin sözleşme hükümleri kamu düzenine aykırı olduğu görülmekte-
dir. Kanımızca TBK md 27’de yer alan ölçütler içinde bankalara temer-
rüt faizini tek taraflı olarak belirleme yetkisi veren kredi sözleşmesi
hükümlerinin kesin hükümsüz (batıl) olmasının en tipik nedeni kamu
düzenine aykırılıktır.
6. Genel İşlem Koşulu Yönünden Değerlendirme
TBK md 27’de yer alan ve yukarıda ele aldığımız ölçütler tüm söz-
leşmeler için uygulanabilir niteliktedir.
85
Bununla beraber, çalışmamı-
za konu temerrüt faizine ilişkin genel kredi sözleşmesi hükümlerinin
TBK md 20’de yapılan “
Genel işlem koşulları, bir sözleşme yapılırken düzen-
leyenin, ileride çok sayıdaki benzer sözleşmede kullanmak amacıyla, önceden,
tek başına hazırlayarak karşı tarafa sunduğu sözleşme hükümleridir
” tanımı
çerçevesinde aynı zamanda genel işlem koşulu niteliği taşıdığı görül-
85
Kocayusufpaşaoğlu, s. 40-42. Yeşim Atamer, Yeni Türk Borçlar Kanunu Hüküm-
leri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi, Türk Hukukunda Genel İş-
lem Şartları Sempozyumu, BATIHAE Yayını, Ankara 2012, s. 12