Dergi 128

351

TBB Dergisi 2017 (128)

Hasan DURSUN

masına rağmen, sosyal sınıfın tam bir tanımını vermemiştir. Ayrıca,

Marx’ın sınıfların yapısı, ayrımları ve sayıları konusunda da ilk bakış-

ta çelişmeli gibi görünen bazı noktalar bulunmaktadır.

Marx’ın sınıf kavramı bakımından yaptığı açıklamalarda ilk ba-

kışta çelişmeli bazı hususların bulunmasının kanımızca iki temel ne-

deni bulunmaktadır. Bunlardan ilki, sınıf ve sınıf savaşımı kavramını

düşünürün yaratmamış olmasıdır. Gerçekten de Marx, New York’ta

bulunan Joseph Weydemeyer’e yazdığı 5 Mart 1952 tarihli mektubun-

da; çağcıl bir toplumda sınıfların ve onlar arasındaki savaşımın var-

lığını kendisinin bulmadığını, kendisinden çok zaman önce burjuva

tarihçilerinin sınıf savaşımının tarihsel gelişimini, burjuva iktisatçıla-

rın da sınıfların ekonomik anatomisini ortaya koyduklarını belirtmek-

tedir. Marx, kendisinin yeni olarak yaptığı şeyin; sınıfların varlığının,

üretimin gelişimindeki belirli tarihsel aşamalarla ilişkili olduğunu, sı-

nıf savaşımının zorunlu olarak proletarya diktatörlüğüne varacağını,

söz konusu diktatörlüğün yalnızca bütün sınıfların ortadan kaldırıl-

masına ve sınıfsız topluma bir geçiş olduğunu

göstermekten ibaret

olduğunu savunmaktadır.

Marx’ın bu mektubundan anlaşılacağı üzere yazar, siyasal kanaa-

tine destek sağlayabilmek için sınıf savaşımını icat etmemiştir. Hatta

Marx sınıf savaşımını keşfetmemiştir bile zira sınıf savaşımı Marx’tan

çok önce tanınmış ve açıklanmıştır. Marx’ın meziyeti, onun inandırıcı

bir şekilde toplumun sınıflara bölünmesinin “doğal” (natural), “tan-

rısal” (divine) veya “kader” (eternal) olmadığı, insanların kendileri-

ni içerisinde bulduğu ekonomik durumun sonucundan doğduğunu

M. Kapani, Politika Bilimine Giriş, Gözden Geçirilmiş İkinci Baskı, AÜHF Yayın-

ları No: 431, Ankara 1978, s. 74.

Nitekim Engels tarafından kaleme alınan Komünizmin İlkelerinde bu husus açık

bir şekilde gösterilerek; toplumun komünist örgütlenmesinin bir yandan sınıfla-

rın varlığı ile bağdaşmayacağı, öte yandan, komünist toplumun kurulmasının da

bu sınıf farklılıklarını yok etmenin araçlarını sağlayacağını belirtmektedir. Bkz.

K. Marx ve F. Engels, Komünist Manifesto ve Komünizmin İlkeleri (Orijinali,

Manifest der Kommunistischen Partei, 1848). İngilizcesinden (Manifesto of the

Communist Party, 1888) Türkçeye çeviren; Muzaffer Erdost, Sol Yayınları, Altıncı

Baskı, Ankara 2005, s. 184.

K. Marx ve F. Engels, Seçme Yazışmalar 1 1844-1869 (Karl Marx ve Friedrich

Engels’in yazışmalarından derlenen Selected Correspondence, Moscow 1975 adlı

yapıtın 1844-1869 yıllarını kapsayan ilk bölümünü İngilizcesinden Çeviren; Yur-

dakul Fincancı), Sol Yayınları, Ankara 1995, s. 75.