406 / 545
405
TBB Dergisi 2017 (128)
Hasan DURSUN
desinde belirtilen yaşama hakkı ile 56. maddesinde belirtilen beden
bütünlüğü ve sağlık hakkına, 50. maddesinde belirtilen kişinin yaşına,
gücüne ve cinsiyetine uygun bir işte çalıştırılma hakkı ile dinlenme
hakkına
139
açıkça aykırılık oluşturur.
140
Asgari ücretin sefalet ücreti olmasına karşı gösterilen bu lakayt
tavır, sosyal hukukun da inkârı anlamını taşımaktadır. Gerçekten de
sosyal hukuk kuralları, genel olarak alışılmış uygulamalara ve gele-
neklere ters düşmekte, ekonomik yönden güçlü olan işverenler çıkarı-
na aykırı, buna karşın, işçiler lehine hükümler içermektedir. Bu yüz-
den sosyal hukuk kuralları, uygulamada, açık ve örtük bir biçimde
güçlü bir direnişle karşılaşmaktadır. Bu direnişe yenik düşülürse söz
konusu kurallar edimsel olamama, daha açık bir deyişle, uygulanma
şansı bulunmayan sözcükler yığını olmak tehlikesi ile karşılaşırlar.
Bu tehlikeyi önlemek ve sosyal hukuk kurallarına edimsel olma şansı
tanıyabilmek için çağcıl ülkeler çeşitli önlemler bulmuşlardır. Bu ön-
lemleri, yasa yapma tekniğinde yasal boşlukları en aza indirebilmek,
tersine bir deyişle, en üst açıklığı sağlayabilmek için çaba göstermek, iş
yerlerinin denetimini güçlü ve etkili kılmak ve sosyal hukuk kuralları
ile birlikte bunlara aykırı davrananlar için cezai, idari ve hukuki yap-
tırımlar öngörmek ve herkesin insan haysiyet ve onuruna uygun bir
ücret almasını sağlamak şeklinde saptamak olanaklıdır.
141
Öte yandan, insanlar arası ilişkileri düzenleyen hukuk kuralları-
nın büyük bir kısmı ceza yaptırımları ile desteklenmiş bulunmakta-
dır. Eşit insanlar arasındaki ilişkilerde düzenleyici kuralları ceza yap-
tırımları ile destekleme gereksinimi, işçi işveren gibi tarafları arasında
ekonomik güç dengesi bulunmayan ve üstelik “bağımlılık” özelliği ta-
şıyan ilişkilerde daha güçlü bir şekilde kendisini hissettirmektedir.
142
almak zorunda olduğu önlemler arasında kuşkusuz asgari ücrete ilişkin olanlar
da bulunmaktadır. Krş. S. Süzek, İş Güvenliği Hukuku, Savaş Yayınları, Ankara
1985, s. 18.
139
Asgari ücret sefalet ücreti olduğu için bu ücreti alan kişi ek veya ikinci bir iş bul-
mak durumunda kalacak, böylelikle Anayasanın kendisine tanımış olduğu din-
lenme hakkını kullanamayacaktır.
140
Konu hakkında ayrıntılı bilgi ve karşılaştırma için bkz. Süzek, s. 16-29.
141
Krş. H. Bıyıklı, Sosyal Ceza Hukuku İşçinin Ceza Yoluyla Korunması, Gazi Üni-
versitesi Yayın No.: 15, Ankara, 1983, s. 31-32.
142
Bıyıklı, s. 33.