Dergi 128

416

Küresel Dünya’da ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği: Uluslararası ve Ulusal Yasal Düzenlemeler ...

“Taraf Devletler, bu maddenin uygulamaya konulmasını sağlamak

için yasal, idari, toplumsal ve eğitsel her önlemi alırlar. Bu amaçlar ve

öteki uluslararası belgelerin ilgili hükümleri gözönünde tutularak, Ta-

raf Devletler özellikle şu önlemleri alırlar: a-) İşe kabul için

bir ya da bir-

den çok asgari yaş sınırı tespit ederler

; b-) Çalışmanın saat olarak süresi ve

koşullarına ilişkin uygun düzenlemeleri yaparlar ve c-) Bu maddenin

etkili biçimde uygulanmasını sağlamak için ceza veya başka uygun

yaptırımlar öngörürler.” (madde 32/2)

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 1919 yılındaki toplantısında

çocuk işçiliğine yönelik ilk sözleşme olan 5 Sayılı En Az Çalışma Yaşı

(Endüstri) Sözleşmesi

’ni kabul etmiştir. Sözleşmenin 2. maddesi 14

yaşından küçük çocukların her türlü endüstriyel işlerde istihdamını

ve çalışmalarını yasaklamıştır.

UNICEF tarafından onsekiz yaşını doldurmamış her insanın ço-

cuk sayılması ve bu nedenle her türlü sömürüden korunması gerek-

liliği çocuk emeği ve/veya çocuk işçi konusunda farklı toplumsal ve

kültürel toplumlar için farklı asgari yaş hadleri belirlenebileceği kuralı

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün sözleşmelerine de yansımıştır.

Örneğin Ülkemizde 21.06.1998 tarihinde Resmi Gazete’de yayımla-

narak yürürlüğe giren 06 06.1973 tarihli ve 138 Sayılı ILO Asgari Yaş

Sözleşmesi’nin 1. maddesine göre, “her üye, çocuk işçiliğini etkin bir

şekilde ortadan kaldırmayı ve istihdama ve çalışmaya kabul için asga-

ri yaşın giderek gençlerin fiziksel ve zihinsel yönden tam olarak geliş-

melerine olanak tanıyacak bir düzeye yükseltilmesini sağlayan ulusal

bir politika takip etmeyi kabul”

ederken sözleşmenin 2. maddesinin

3.fıkrası “asgari yaş sınırı, zorunlu öğrenim yaşının bittiği yaşın, altın-

da ve her halükarda 15 yaşın altında olmayacaktır.” düzenlemesiyle

getirilen esneklik Sözleşmenin 2. maddenin 3. fıkrasına, 1. ve 4. fıkra-

lar ile yaş hadlerinde daha geniş esneklikler getirilmiştir. Şöyle ki, 2.

maddenin 4. fıkrasına göre “Ekonomisi ve eğitim olanakları yeterin-

ce gelişmemiş olan, her üye bu maddenin 3’üncü fıkrası hükümlerini

dikkate almaksızın varsa ilgili işveren ve işçi örgütlerinin görüşünü

aldıktan sonra, asgari yaşı başlangıçta 14 olarak belirleyebilir.” 2. mad-

:55:0:::55:P55_

TYPE,P55_LANG,P55_DOCUMENT,P55_NODE:CON,en,C005,/Document

ÇSGB, Türkiye Tarafından Onaylanan ILO Sözleşmeleri, Ankara, 2014, s. 227.