Dergi 128

420

Küresel Dünya’da ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği: Uluslararası ve Ulusal Yasal Düzenlemeler ...

II. ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN NEDENLERİ

Çocuk işçiliğinin hem arz hem de talep yönlü faktörlerin birleşi-

minden oluşmaktadır. Biz burada çocuk hakları ve çocuk işçiliği konu-

sunda uluslararası kurumlar olan ILO ve UNICEF’in çalışmalarından

yola çıkarak açıklamalarda bulunacağız.

A) Arz Yönünden

ILO’ya göre,

yoksulluk

kesinlikle çocukları çalışmaya zorlayan

büyük tek güçtür

ve bir çocuğun çalışması ile elde ettiği gelirin ken-

di yaşamını sürdürmesi veya hane halkı için çok önemli olduğu dü-

şünülmektedir ve HIV/AIDS salgınının özellikle Afrika’da yarattığı

trajik etkileri bu sorunu daha da büyütmüştür.

182 Sayılı ILO Söz-

leşmesi de bu noktayı şu şekilde vurgulamıştır: “[Bu Sözleşme] Çocuk

işçiliğinin büyük ölçüde yoksulluktan kaynaklandığını ve uzun vadeli

çözümünün sosyal gelişmeye ve özellikle yoksulluğun azaltılmasına

ve evrensel eğitime imkân tanıyan sürekli ekonomik büyümede yat-

tığını kabul.”

Oysa UNICEF’e göre bu bir mittir. Çünkü bu mite göre

yoksulluk ortadan kaldırılmadan çocuk işçiliği ortadan kaldırılamaz.

Bu durum toplumun en yoksul kesimleri için doğrudur; toplumun en

dezavantajlı iş kolları emek ihtiyaçlarının büyük bölümünü çocuklar-

dan karşılamaktadır. Bu tespitten çıkarılan sonuç ise, çocuk işçiliği ve

yoksulluk ayrılmaz bir bütündür ve bu nedenle doğru (gerçekçi) ol-

mayan çocuk işçiliğine bir an önce son verilmesi çağrısı yapılmaktadır.

Bu savunu bize, dünyadaki yoksulluk sona erdirilinceye kadar katla-

nılamaz bir durum olan çocuk işçiliğine tahammül etmemiz gerekti-

ğini söylemektedir.

Üstelik tehlikeli işlerde çalıştırılan bu çocuklar

işveren veya ailelere bir fayda sağlasa da, gerçekte, vasıfsız ve düşük

ücretli işlerde çalışan çocuklar bir tuzağa sıkışarak büyüyüp yetişken

haline geleceğinden çocuk işçiliği yoksulluğu kalıcılaştırabilir.

Nilgün Tunçcan’a göre de “Yoksulluk çocuk istihdamına yol açan en önemli

faktörü teşkil etmektedir...yoksulluk artışı çocuk emeği kullanımını arttırmak-

tadır.” Bkz. Nilgün Tunçcan, “Çocuk İşçiliği: Nedenleri, Boyutları ve Küreselle-

şen Dünyadaki Konumu”,

view/1023013409, erişim tarihi: 2.3.2016.

ILO, Eliminating the worst forms of child labour, Geneva, 2002, s. 23.

ÇSGB, ILO Sözleşmeleri, s. 299.

UNICEF, The State of The World’s Children, Oxford University Press,

New York, 1997, s. 20.

UNICEF, a.g.e., s. 20.