Dergi 128

452

Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi

ABD Yüce Mahkemesi genellikle alt mahkemelerin sonuçlandırdı-

ğı davalara son temyiz mercii olarak bakar. Fakat, mahkeme kamuoyu

için kritik önem taşıyan davalarda hızla karar verilmesi için alt mahke-

menin kararını beklemeden davayı devralabilir. Başkan Nixon’ın taraf

olduğu

United States v. Nixon

davası duruma örnek teşkil etmektedir.

1.5.2. Kabul edilebilirlik incelemesi

ABD Yüce Mahkemesine (ve ABD’deki diğer tüm mahkemelere)

başvurabilmek için ortada somut bir dava veya uyuşmazlık olması ge-

reklidir.

İhtilafın (varsayımsal bir durumun aksine) gerçek tarafla-

rının olması, somut ve belli bir önem taşıması (de minimis olmayan),

hukuki bir sonucu içermesi, ayrıca tam ve etkin şekilde hukuki bir hü-

kümle çözülmeye elverişli olması gereklidir. Bu yaklaşıma göre, mah-

kemeler sadece uyuşmazlık çözen diğer bir deyişle olgunlaşmamış,

soyut ve siyasi kararlar vermeyen bir kurum haline gelmekte, hukuk

ile siyaset birbirinden ayrılmaktadır.

Mahkemede dava açacak kişi hak kaybına uğramış kişi olmalıdır

(Standing Kuralı). Bu kurala göre, dava açabilmek için ortada bir zarar

Thomas E. Baker, “A Primer on Supreme Court Procedures”,s. 480;http://supre-

, erişim 24.03.2016

ABD Anayasası’nın 3. maddesinin 2. bölümü şu şekildedir: “Yargı organının

yetkisi, bu Anayasa’dan doğan tüm hukuksal ve adli davaları, Birleşik Devletler

yasalarından, bunlardan alınan yetki ile yapılmış veya yapılacak antlaşmalardan

ortaya çıkacak, yasalar ve emsaller kapsamına giren bütün davaları; büyükelçileri,

diğer diplomatik görevlileri ve konsolosları ilgilendiren bütün davaları; bütün de-

niz hukuku ve deniz davalarını; Birleşik Devletlerin taraf olacağı anlaşmazlıkları;

iki veya daha fazla eyalet arasındaki anlaşmazlıkları; [bir Eyalet ile başka eyale-

te mensup vatandaşlar arasındaki anlaşmazlıkları]; aynı eyaletten olup da deği-

şik eyaletlerden toprak bağışları iddiasında bulunan vatandaşlar arasında ve bir

eyalet veya o eyalet vatandaşları ile yabancı devletler, [vatandaşları veya yabancı

uyruklu olanları] arasındaki anlaşmazlıkları kapsamına alacaktır. Büyükelçileri,

diğer yabancı devlet temsilcilerini ve konsoloslarını ilgilendiren ve bir eyaletin ta-

raf olduğu bütün davalarda ilk yargı yetkisi Yüksek Mahkeme’nin olacaktır. Daha

önce sayılan bütün diğer davalarda, Kongre’nin getireceği istisnalar ve koyaca-

ğı kurallar çerçevesinde, hem hukuk hem de fiil bakımından, Yüksek Mahkeme

temyiz yetkisine sahip olacaktır.”, Amerika Hakkında Amerika Birleşik Devletler

Anayasası Açıklamalı, s. 31. Bahsi geçen maddede zikredilen “uyuşmazlık veya

dava”nın kapsamının ne olabileceği Muskrat v. United States davasında tartı-

şılmıştır.Muskrat v. United S

us/219/346/case.html, erişim 22.03.2016

Thomas E. Baker, “A Primer on Supreme Court Procedures”, s. 477, Fatih Öztürk,

Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Politik Sorun Doktrini, s. 50-52